تحقیقات علمی نشان می‌دهند، که ارتباط ویژه‌ای بین دیابت و بیماریهای قلبی وجود دارد؛ زیرا دیابت عامل بروز بیماری‌هایی است، که هر یک به تنهایی می‌توانند؛ زمینه‌ساز بیماریهای قلبی باشند. از سوی دیگر، برخی تحقیقات نشان‌دهنده ارتباط بیولوژیکی بین دیابت و بیماریهای قلب و عروق و تاثیر دیابت بر قلب هستند.
آمار و مستندات نشان می‌دهند، که اصلی‌ترین علل مرگ و میر در بیماران دیابتی، بیماریهای قلبی و سکته مغزی هستند؛ زیرا بالا بودن سطح قند خون در بیماران دیابتی، باعث آسیب به رگ‌های خونی میشود.
بنابراین به نظر می‌رسد؛ پیشگیری از ابتلا به دیابت یا کنترل آن در افراد مبتلا به این بیماری، نقش بسزایی در پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قلبی دارد. در این مقاله، نکات بیشتری درباره ارتباط بین دیابت و بیماریهای قلبی و کنترل دیابت در بیماریهای قلبی ارائه می‌دهیم. همچنین روش‌هایی را برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها معرفی خواهیم کرد.
ارتباط دیابت و بیماریهای قلبی چگونه است؟
هرگونه ناهنجاری که عملکرد قلب را دچار اختلال کند؛ بیماری قلبی نامیده میشود. تقریبا از هر چهار مورد مرگ و میر در ایالات متحده آمریکا، یک مورد در اثر بیماریهای قلبی است. رایج‌ترین نوع بیماریهای قلبی، بیماری عروق کرونر است.
هنگامی که چربی‌ها بر روی دیواره عروق قلب تجمع کرده و پلاک تشکیل دهند؛ زمینه انسداد عروق فراهم میشود. در نتیجه رگ‌ها به تدریج باریک‌تر شده و حجم خون رسیده به قلب، کاهش می‌یابد.
اختلال در گردش خون، مقدار اکسیژن و مواد مغذی را که به قلب می‌رسد؛ کاهش می‌دهد. به این ترتیب، عضله قلب به‌تدریج ضعیف شده و فرد، دچار نارسایی احتقانی قلبی می‌گردد. در شرایطی که نارسایی احتقانی قلب کنترل نشود؛ احتمال بروز حمله قلبی افزایش پیدا میکند.
آمار انجمن قلب آمریکا (AHA) نشان می‌دهد، که بزرگسالانی که به دیابت مبتلا هستند؛ ۲ تا ۴ برابر بیش از دیگران، در معرض خطر مرگ ناشی از بیماریهای قلبی قرار دارند؛ بنابراین تاثیر دیابت بر قلب واضح است.
ارتباط دیابت و بیماریهای قلبی عموما از عوامل مشترک آن‌ها نشأت می‌گیرد؛ به این معنا که دیابت، معمولا در اثر فاکتورهای خطری به وجود می‌آید، که زمینه‌ساز بیماریهای قلبی هستند. برای درک ارتباط دیابت و بیماریهای قلبی، به توضیحات زیر توجه کنید:
- فشار خون بالا؛ افرادی که فشار خون بالا و دیابت دارند؛ با احتمال دو برابر نسبت به دیگران، به نارسایی قلبی دچار می‌شوند.
- کلسترول و تری گلیسیرید بالا؛ این موضوع باعث تجمع پلاک در عروق خونی میشود. همچنین، بسیاری از افراد در اثر کلسترول بالا، دچار مقاومت به انسولین می‌گردند.
- شاخص توده بدنی و چاقی بالا؛ اگر وزن افراد به صورت غیرعادی بالا باشد، یا شاخص توده بدنی آن‌ها از ۳۰ بیشتر شود؛ احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی افزایش می‌یابد.
- فعالیت بدنی کم؛ این حالت باعث افزایش وزن، بالا رفتن سطح قند خون و ابتلا به دیابت می‌گردد. ورزش نکردن، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را نیز افزایش می‌دهد.
- رژیم غذایی؛ رژیم غذایی نامناسب، فاکتور دیگری درباره ارتباط دیابت و بیماریهای قلبی است. غذاهای سرشار از چربی و قند، خطر ابتلا به دیابت و ناراحتی قلبی را افزایش می‌دهد.
- مصرف سیگار و الکل؛ سیگار کشیدن و نوشیدن مشروبات الکلی، باعث افزایش تاثیر دیابت بر قلب و افزایش احتمال ابتلا به بیماری قلبی می‌شوند.
میزان تاثیر دیابت بر ابتلا به بیماریهای قلبی
قند خون اضافی، به رگ‌های خونی آسیب می‌زند. ناگفته نماند که سطح بالای قند خون، تمامی اعصاب بدن، از جمله اعصاب کنترل‌کننده قلب و عروق خونی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از طرفی، وقتی سطح قند خون از حد مشخصی بالاتر برود؛ میزان التهاب موجود در بدن افزایش پیدا میکند.
اگر رگ‌های خونی دچار التهاب شوند؛ جریان خون در آن‌ها با مشکل مواجه می‌گردد. هرچه مدت زمان ماندگاری التهاب بیشتر باشد؛ تجمع کلسترول و پلاک در عروق، شدیدتر خواهد شد.
همچنین قند خون بالا می‌تواند؛ منجر به آسیب عصبی به نام «نوروپاتی» شود. آسیب عصبی می‌تواند؛ دست‌ها، پاها و سایر بخش‌های بدن را تحت‌تأثیر قرار دهد. ازاین‌رو ممکن است؛ بعضی از بیماران دیابتی، درد قفسه سینه را به عنوان یکی از علائم بیماریهای قلبی، احساس نکنند.
نحوه تاثیر دیابت بر سلامت قلب
با باریک‌تر شدن عروق خونی قلب، این ماهیچه پرتکاپو باید بیشتر از قبل کار کند؛ برای اینکه خون‌رسانی به بافت‌های بدن، به بهترین شکل انجام گیرد. ادامه این روند و اضافه‌کاری بیش‌ازحد ماهیچه قلب، باعث بروز نارسایی خواهد شد. با این توضیحات، می‌توان ارتباط دیابت و بیماریهای قلبی و نحوه تاثیر قند خون بالا بر قلب را، درک نمود.
مساله دیگر این است، که پایین آمدن سطح برخی آنزیم‌ها در بدن، مقدار «نیتریک اکساید» را کاهش می‌دهد. این حالت، در افراد مبتلا به دیابت مشاهده میشود. با کاهش گاز نیتریک اکساید، عروق خونی سفت شده و گردش خون، مختل خواهد شد. این نتایج در یک تحقیق تجربی بر روی موش‌ها، به دست آمده است.
به این ترتیب، برای پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری قلبی، لازم است؛ دیابت یا سطح قند خون، مدیریت شود. برای این کار باید حتما به یک پزشک متخصص، مراجعه کرده و داروهای لازم را دریافت کنید. ممکن است لازم باشد؛ داروهایی مصرف کنید تا دیابت و بیماریهای قلبی را به صورت همزمان، کنترل نمایید.
برای مراقبت از قلب در بیماران مبتلا به دیابت چه کنیم؟
اصلی‌ترین اقدامی، که باید برای کنترل دیابت و بیماریهای قلبی انجام دهیم؛ این است که عوامل خطرساز را کنترل نماییم. برخی فاکتورهای خطر، مانند «فشار خون بالا»، «قند خون بالا» و «افزایش سطح کلسترول بدن»، باید کاملا کنترل و مدیریت گردند. بهترین راه برای این کار، اصلاح سبک زندگی و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک است.
استفاده از رژیم غذایی مناسب
برای کنترل دیابت و بیماریهای قلبی، رژیم غذایی باید سطح قند خون بیمار را پایین بیاورد. فرد باید عوامل دیابت را کنترل کند؛ خوراکی مفید برای قلب مصرف کند و میزان مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه را، افزایش دهد. همچنین، مصرف حبوبات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی، برای بهبود سلامت قلب مفید است.
این افراد باید از لبنیات کم‌چرب استفاده کنند. در نهایت، غذاهای فرآوری شده، قندها و شیرین‌کننده‌های مصنوعی و چربی‌ها، باید از رژیم غذایی بیماران حذف گردند، تا کنترل دیابت در بیماریهای قلبی راحت‌تر انجام گیرد.
مصرف داروهای تجویز شده
با مراجعه به یک پزشک متخصص، داروهایی برای بیمار تجویز میشود، که تاثیر بسزایی در کنترل دیابت در بیماری قلبی دارد. بر اساس کارآزمایی‌های بالینی انجام شده، داروهای جدید دیابت، خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته را کاهش داده‌اند.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، که بیشتر از دیگران در معرض خطر بیماری قلبی هستند؛ از داروهایی مانند «امپاگلیفلوزین» استفاده می‌کنند. برخی از پزشکان متخصص، برای کنترل همزمان دیابت و بیماریهای قلبی، داروی آسپرین را نیز تجویز می‌کنند. این دارو برای کاهش فشار خون، جلوگیری از لخته شدن خون و کم کردن سطح کلسترول، مفید است.
امپاگلیفلوزین اولین داروی کاهش‌دهنده قند خون است که مورد تایید FDA قرار گرفته است. این دارو مرگ‌ومیر ناشی از بیماریهای قلبی عروقی را در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2، با بیماری زمینه ای قلبی عروقی، کاهش داده است.
سهولت در مصرف، مکانیسم خاص، بهبود کنترل قند خون، کاهش وزن بدن، کاهش فشار خون سیستولیک، تحمل‌پذیری بالا و احتمال کم بروز هیپوگلایسمی، این دارو را در زمره یکی از مهم‌ترین داروهای کاهنده قند خون قرار داده است. امپاگلیفلوزین
ترک سیگار و مشروبات الکلی
یکی از جنبه‌های اصلاح سبک زندگی، برای افراد مبتلا به دیابت و بیماریهای قلبی، ترک سیگار، مواد مخدر و مشروبات الکلی است؛ زیرا نیکوتین موجود در سیگار، باعث التهاب و آسیب به رگ‌های خونی میشود. در نتیجه، ابتلا به نارسایی‌های پیچیده قلبی، از جمله بیماری عروق کرونر، اجتناب‌ناپذیر است. خطر سیگار برای قلب امروزه بر همگان روشن است؛ پس لطفا سیگار نکشید!
ورزش کردن
یکی از بهترین اقداماتی که می‌تواند؛ برای پیشگیری از ابتلا به دیابت و بیماریهای قلبی یا کنترل دیابت در بیماریهای قلبی مفید باشد؛ ورزش کردن اصولی است.
حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی، با شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه فعالیت شدید در هفته، برای حفظ سلامت قلب مفید است. این کار، باعث کاهش خطر ابتلا به چاقی و بیماری قلبی میشود. از ورزش‌های هوازی با شدت متوسط، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- پیاده‌روی سریع
- رقص یا ایروبیک
- ورزش تنیس
- دوچرخه‌سواری با سرعت متوسط
اگر می‌خواهید مدت زمان کمتری را برای ورزش صرف کنید؛ می‌توانید فعالیت‌های شدیدتر را دنبال نمایید. از جمله ورزش‌های شدیدی، که برای بهبود علائم دیابت و بیماری قلبی مناسب هستند؛ می‌توان به مواردی مانند «دویدن»، «پیاده‌روی در سربالایی»، «دوچرخه‌سواری با سرعت زیاد» و «شنا کردن» اشاره کرد.
برای مدیریت هرچه بهتر وزن و کنترل فاکتورهای خطر بیماریهای قلبی، تا حد امکان از نشستن طولانی‌مدت اجتناب کنید. در طول هفته، حداقل دو روز را برای فعالیت‌های تقویت‌کننده عضلات، مانند «وزنه‌برداری» و «پیلاتس» صرف نمایید.
افزایش تحرک بدنی، از تجمع چربی و بالا رفتن سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید پیشگیری میکند. ضمن اینکه سطح قند خون نیز، به حد نرمال نزدیک‌تر خواهد شد. تمامی این اقدامات، در نهایت، مدیریت دیابت و بیماریهای قلبی را امکان‌پذیر میکند.
دیابت بارداری و بیماری قلبی چه ارتباطی دارند؟
یکی از مشکلات رایجی، که در بانوان باردار دیده میشود و موجب بروز مشکلات قلبی دوران بارداری می‌گردد؛ ابتلا به دیابت بارداری است. تحقیقات نشان می‌دهند که زنان مبتلا به دیابت بارداری یا GDM، دو برابر بیشتر از زنان باردار بدون دیابت، تحت‌تاثیر حمله قلبی یا سکته مغزی قرار می‌گیرند. بنابراین تاثیرپذیری دیابت و بیماریهای قلبی، حتی در مورد دیابت بارداری نیز صدق میکند.
مطالعات یک گروه کانادایی نشان داد، که افراد مبتلا به دیابت بارداری، در آینده ممکن است؛ به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند. نتایج این تحقیق نشان داد، که حتی در غیاب دیابت نوع ۲ در این‌گونه افراد، باز هم احتمال ابتلا به بیماری قلب و عروق، حدود ۵۶ درصد افزایش می‌یابد.
این یعنی ارتباط دیابت و بیماری قلبی، حتی هنگامی که دیابت حاملگی به صورت مقطعی وجود داشته باشد؛ همچنان برقرار است. به این ترتیب، لازم است بانوانی که دیابت بارداری را پشت سر گذاشته‌اند؛ همواره تحت نظر بوده و اقدامات پیشگیرانه را در پیش بگیرند.
برای کنترل دیابت و بیماریهای قلبی چه کنیم؟
مشورت با یک پزشک متخصص، همواره کمک‌کننده مشکلات دیابت و قلب خواهد بود. ازاین‌رو برای مدیریت دیابت و بیماریهای قلبی، لازم است؛ تحت‌نظر یک پزشک متخصص قرار گیرید. هرچه تجربه پزشک معالج شما بیشتر باشد؛ برنامه بهتری را برای کنترل دیابت در بیماریهای قلبی، تنظیم خواهد کرد.
دکتر علیرضا قویدل، یکی از بهترین متخصصان جراحی قلب هستند. ایشان با تجربه فراوانی، که در زمینه کنترل بیماریهای قلبی دارند؛ مشاور خوبی در این زمینه خواهند بود. جهت ارتباط با دکتر قویدل می‌توانید، از اطلاعات موجود در قسمت تماس با دکتر استفاده نمایید.
سوالات متداول دیابت و قلب
- چرا دیابت باعث سکته قلبی می شود؟ دیابت باعث رسوب چربی و کلسترول در عروق و ایجاد زمینه سکته قلبی میشود.
- علائم ناراحتی قلبی در بیماران دیابتی کدام است؟ ضعف و خستگی، تنگی نفس، درد قفسه سینه، آریتمی قلب و تورم در پاها.
- عوارض عمل قلب باز در بیماران دیابتی چیست؟ عفونت، بروز مشکلات کلیوی، تاخیر در بهبود زخمها، نامتعادل بودن مایعات بدن، سکته قلبی.
- علائم سکته قلبی در افراد دیابتی چیست؟ درد در قفسه سینه بدون تنگی نفس یا همراه با تنگی نفس.
- چگونه دیابت را کنترل کنیم؟ استفاده از رژیم غذایی مناسب، ورزش، مصرف آب کافی، خواب مناسب، کمک گرفتن از پزشک.
- اثر امپاگلیفلوزین بر قلب چیست؟ این دارو باعث افزایش دفع قند و نمک در ادرار میشود و علایم بیماری قلبی را کم میکند.
