معرفی انواع جراحی های پیچیده قلبی
هر نوع جراحی که بتواند مشکلات مربوط به ماهیچه قلب و عروق خونی آن را برطرف نماید، جراحی قلب و عروق نامیده می‌شود. جراحی‌های قلب از حساسیت‌های بسیاری برخوردار هستند. تجربه و دانش پزشک، نقش بسزایی در گرفتن نتیجه عالی از این نوع جراحی‌ها دارد.
از جمله جراحی های پیچیده قلبی می‌توان به جراحی نارسایی قلبی، جراحی بای پس عروق کرونری و جراحی دریچه‌های قلبی اشاره کرد. این جراحی ها از مهم‌ترین عمل‌های قلبی به حساب می‌آیند. انجام هر یک از جراحی‌های قلب و عروق به فرد کمک می‌کند تا کیفیت زندگی خود را افزایش دهد. بسیاری از افراد با انجام این گونه جراحی‌ها، زندگی طولانی‌تری را تجربه خواهند کرد.
ساختار قلب چگونه است؟
برای اینکه بدانیم جراحی قلب چیست، بهتر است کمی با ساختار این ماهیچه خستگی ناپذیر بدن آشنا شویم. قلب از چهار قسمت اصلی ساخته شده است که به کمک دریچه‌ها به یکدیگر مرتبط می‌گردند. در هر سمت از این ماهیچه فعال، یک دهلیز و یک بطن قرار گرفته‌اند. این اتاقک‌ها به کمک دریچه‌ها به یکدیگر و با بطن و دهلیز سمت دیگر در ارتباط هستند. عروق خونی نیز از قلب به همه بافت‌های بدن راه می‌یابند. با فعالیت این اجزا، در هر بار تپش قلب، خون فاقد اکسیژن تصفیه شده و به بافت‌های بدن ارسال می‌گردد.
بطن‌ها، دهلیز‌ها و دریچه‌ها باید بتوانند وظیفه خود را به طور کامل انجام دهند. هر گونه اختلال یا ناهنجاری که در یکی از این قسمت‌ها ایجاد گردد، نارسایی قلبی نامیده می‌شود. در چنین شرایطی، مراجعه به یک پزشک متخصص قلب و عروق الزامی است.
معمولا بسته به شرایط شخص و میزان پیشرفت بیماری یا نارسایی، بهترین روش درمان برای او انتخاب می‌شود. گاهی با کمک داروهای مخصوص می‌توان مشکلات عملکردی این ماهیچه پرکار را درمان کرد. اما مواردی نیز وجود دارند که با دارو رفع نخواهند شد. انجام جراحی قلب، بهترین روش درمانی است که در این گونه حالت‌ها به بیمار توصیه می‌شود.
جراحی قلب چیست؟
جراحی قلب یکی از حساس‌ترین انواع جراحی‌هایی است که برای سلامت افراد انجام می‌گیرد. در این نوع جراحی، ماهیچه قلب و رگ‌های خونی متصل به آن تحت تاثیر قرار می‌گیرند. پیچیدگی جراحی قلب انکارناپذیر است. با این حال، یک جراح متخصص قلب و عروق ماهر و مجرب می‌تواند بهترین نتیجه را از این گونه جراحی دریافت نماید.
در صورتی که عمل قلب با موفقیت انجام شود، گردش خون و تپش قلب بهبود یافته و کیفیت زندگی فرد افزایش می‌یابد. مسلما داشتن قلبی سالم، روحیه شخص را تقویت کرده و سلامت زندگی وی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
جراحی قلب در چه مواردی انجام می‌گیرد؟
جراحی قلب برای درمان انواع نارسایی‌های قلبی انجام می‌گیرد. این نارسایی‌های قلبی می‌توانند به صورت مادرزادی ایجاد گردند. همچنین ممکن است فرد در طی دوره‌های زندگی خود به دلایل مختلف به بیماری‌های قلب و عروق دچار شود. در هر حال، تمامی این مشکلات را می‌توان به کمک جراحی قلب ترمیم کرده و سلامت افراد را بهبود بخشید.
دقت کنید که گاهی بیماری‌های قلبی همزمان با دیگر بحران‌های سلامتی رخ می‌دهند. در این گونه موارد، کنترل شرایط کمی دشوارتر شده و حتی درمان شخص پیچیده‌تر خواهد شد. ممکن است لازم باشد فرد تحت جراحی های پیچیده قلبی قرار گیرد.
تشخیص تمامی این موارد، به عهده پزشک متخصص قلب و عروق است. بنابراین همواره باید پزشکی را انتخاب کرد که بیشترین تجربه را در زمینه درمان انواع بیماری‌های قلبی داشته باشد.
انواع جراحی قلب کدامند؟
هر گونه ناهنجاری، نارسایی یا اختلال عملکرد در قلب با یک روش جراحی خاص درمان می‌شود. این جراحی‌ها می‌توانند نسبتا ساده یا به شدت پیچیده باشند. در ادامه، به معرفی برخی از انواع جراحی قلب می‌پردازیم. این روش‌های جراحی در زمره جراحی های پیچیده قلبی قرار می‌گیرند.
جراحی مجدد دریچه قلب
جراحی دریچه قلب برای ترمیم مسیرهای عبور خون بین بطن‌ها و دهلیز‌ها انجام می‌گیرد. در برخی افراد لازم است دریچه به طور کامل تعویض گردد. انجام جراحی قلب در ناحیه دریچه کمک می‌کند تا مسیر عبور خون بین بطن‌ها و دهلیز‌ها بازتر شود. همچنین اگر این دریچه‌ها پس از عبور خون، به طور کامل بسته نشوند، احتمال نشتی در محل وجود دارد. جراحی دریچه قلب این مشکل را نیز برطرف خواهد کرد.
گاهی با گذشت زمان، نتیجه اولین جراحی دریچه دچار اختلال می‌گردد. به این گونه افراد، انجام جراحی مجدد دریچه قلب توصیه می‌شود. مسلما جراحی دوم نسبت به جراحی اول پیچیدگی‌های بیشتری خواهد داشت. از این رو، جراحی مجدد دریچه قلب از جراحی های پیچیده قلبی به حساب می‌آید.
عمل همزمان دو یا چند دریچه قلب
ماهیچه قلب از ۴ دریچه تشکیل شده است. هر یک از این دریچه‌ها در نوع خود می‌توانند دچار ناهنجاری یا بیماری گردند. به همین دلیل ممکن است لازم باشد دو یا چند دریچه به صورت همزمان جراحی شوند.
در جراحی همزمان دو یا چند دریچه، حساسیت‌های عمل بسیار زیاد است. در نتیجه لازم است برای انجام این نوع عمل جراحی، به یک پزشک مجرب و ماهر مراجعه کنید. تذکر این نکته لازم است که عمل همزمان دو یا چند دریچه نیز از جراحی های پیچیده قلبی محسوب می‌شود.
جراحی همزمان بای پس عروق کرونری و دریچه قلبی
جراحی بای پس عروق کرونری، یکی از روش‌های جراحی برای درمان آنوریسم و دایسکشن قلبی است. آنوریسم قلبی به کشیدگی و نازک شدن رگ خونی آئورت می‌گویند که احتمال پارگی آن را افزایش می‌دهد. در عمل بای پس عروق کرونری، از یک گرافت یا پیوند برای اصلاح و تقویت محل آنوریسم استفاده می‌شود. دایسکشن نیز به معنا جدا شدن لایه‌های آئورت از یکدیگر است. در اثر دایسکشن، خون بین لایه‌ها نفوذ کرده و تجمع می‌یابد. در صورتی که این ناهنجاری در اسرع وقت درمان نشود، زندگی فرد را تهدید خواهد کرد. جراحی قلب، بهترین روش برای درمان هر دو نوع اختلال یاد شده است.
برخی افراد، علاوه بر آنوریسم یا دایسکشن، تنگی دریچه را نیز تجربه می‌کنند. پزشک متخصص در حین انجام عمل بای پس عروق کرونری، عمل ترمیم یا تعویض دریچه را نیز انجام می‌دهد. هر نوع عمل جراحی که با یک جراحی دیگر ترکیب شده و همزمان انجام گیرد، پیچیدگی جراحی را افزایش خواهد داد. ترکیب دو عمل بای پس عروق کرونری و جراحی دریچه نیز از جراحی های پیچیده قلبی است.
جراحی نارسایی قلبی
نارسایی قلبی به حالتی اطلاق می‌شود که قلب نمی‌تواند خون را به طور کامل پمپاژ کند. به این معنا که خون کافی به بافت‌های بدن نمی‌رسد و عملکرد آن‌ها دچار مشکل می‌گردد. در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به نارسایی قلبی با روش دارو درمانی بهبود پیدا می‌کنند. اما برخی از افراد ناچار به انجام جراحی قلبی هستند.
جراحی نارسایی قلب برای بهبود عملکرد این ماهیچه فعال و کاهش علائم بیماری انجام می‌گیرد. همچنین، جراحی با هدف رفع نارسایی‌ها و ناهنجاری‌های قلبی، زندگی شخص را طولانی‌تر کرده و کیفیت آن را افزایش می‌دهد. لازم است یادآوری کنیم که این نوع جراحی نیز در زمره جراحی های پیچیده قلبی قرار می‌گیرد.
جراحی آمبولی مزمن ریه CTEPH
یکی از عارضه‌های خطرناکی که می‌تواند در شرایط مختلف ایجاد گردد، آمبولی مزمن ریه CTEPH نامیده می‌شود. این عارضه باید در اسرع وقت از طریق جراحی قلب درمان گردد؛ در غیر این صورت، تهدید‌کننده زندگی بیمار خواهد بود.
آمبولی مزمن ریه یا همان CTEPH با ایجاد یک یا چند لخته خون قدیمی در شریان‌های ریوی بروز می‌کند. وجود این لخته‌ها جریان خون را مسدود کرده و گردش خون را دچار اختلال می‌کند. در بسیاری از افراد، این گونه آمبولی ریه با کمک داروهای رقیق‌کننده خون درمان می‌شوند. اما این امکان نیز وجود دارد که داروها نتوانند لخته‌های خون را برطرف نمایند.
در صورتی که با وجود دارو درمانی نتوان CTEPH را درمان نمود، عوارض جدی در فرد بروز خواهند کرد. باریک و سفت شدن عروق کوچک ریوی، افزایش فشار خون در ریه و دشواری تنفس و نارسایی قلبی از عوارض جدی این بیماری هستند. در بسیاری از موارد، عدم درمان CTEPH منجر به مرگ بیمار خواهد شد.
برای برداشتن این لخته‌ها جراحی آمبولی مزمن ریه انجام می‌شود. این نوع جراحی قلب بسیار پیچیده و البته حساس است. از این رو، لازم است حتما توسط یک پزشک متبحر و باتجربه انجام گیرد.
جراحی پریکاردیت کونستراکتیو
جراحی پریکاردیت کنستراکتیو که در اصطلاح پزشکی به آن پریکاردکتومی نیز می‌گویند، از جراحی های پیچیده قلبی محسوب می‌شود. به طور کلی، در اطراف قلب یک کیسه غشایی وجود دارد. این کیسه غشایی را پریکارد می‌نامند. وظیفه پریکارد محافظت از ماهیچه قلب است. هنگامی که میزان انعطاف و کشش پریکارد کاهش یابد، نمی‌تواند عملکرد صحیحی ارائه دهد. در نتیجه، ضربان قلب دچار اختلال شده و زمینه ابتلا به علائم نارسایی قلبی فراهم می‌گردد. جراحی پریکاردیت کنستراکتیو برای برداشتن پریکارد انجام می‌گیرد. در این نوع جراحی قلب، تمام یا قسمتی از کیسه غشایی برداشته می‌شود.
حال سوال این است که آیا قلب می‌تواند بدون وجود پریکارد سالم بماند؟ پاسخ به این سوال مثبت است. وجود پریکارد برای عملکرد طبیعی قلب الزامی نیست. در واقع، تا زمانی که دیافراگم و ریه‌ها سالم باشند، برداشتن پریکارد مشکلی برای عملکرد طبیعی قلب ایجاد نخواهد کرد.
قبل از جراحی های پیچیده قلبی چه کارهایی باید انجام داد؟
برای انجام انواع جراحی از جمله جراحی های پیچیده قلبی لازم است آزمایش‌های زیر انجام گیرند:
- آزمایش خون
- سی تی قلب
- ام آر آی (MRI)
- اشعه ایکس قفسه سینه
- آنژیوگرافی عروق کرونر
- اکوکاردیوگرافی (اکو)
- الکتروکاردیوگرام (ECG/EKG)
- تست استرس
نتایج این آزمایش‌ها مشخص می‌کند که وضعیت سلامت عمومی فرد چگونه است. فشار خون، ضربان قلب، وضعیت کبد و تیروئید و میزان قند خون از جمله مواردی هستند که باید قبل از هر نوع جراحی بررسی شوند. قبل از جراحی قلب باید علاوه بر این پارامترها، ساختمان قلب را نیز بررسی نمود.
انجام اکوکاردیوگرام برای اندازه‌گیری ضربان قلب و چک کردن نوع اختلال لازم است. پزشک با بررسی تصاویر و نوسانات قلب متوجه نوع ناهنجاری و محل آن خواهد شد. نتایج زیر از این آزمایش‌ها قابل استنباط هستند:
- محل انسداد شریان ها
- شدت و علائم بیماری
- درجه و پیشرفت ناهنجاری
- بررسی سلامت ریه‌ها و عملکرد قلب
دقت به تمامی این موارد به او کمک می‌کند تا بهترین برنامه‌ریزی درمانی را داشته باشد. در صورت لزوم پس از بررسی این نتایج، بیمار برای انجام جراحی قلب آماده خواهد شد.
روش‌های جراحی قلب کدامند؟
هر نوع جراحی قلب را می‌توان از دو روش کلی انجام داد: جراحی باز قلب و جراحی قلب کم تهاجمی. روش جراحی بر اساس نوع بیماری، وضعیت شخص و میزان پیشرفت اختلال انتخاب می‌گردد. برای افرادی که انجام جراحی قلب باز امکان‌پذیر نیست، از روش کم تهاجمی استفاده می‌شود.
برخلاف جراحی باز که با ایجاد برش‌های نسبتا بزرگ بر روی قفسه سینه همراه است، جراحی کم تهاجمی با برش‌های کوچک و ابزارهای مخصوص انجام می‌گیرد. هر چه شدت تهاجم جراحی کمتر باشد، دوران نقاهت نیز کوتاه‌تر خواهد بود. با این حال، در برخی افراد انجام جراحی باز قلب اجتناب ناپذیر بوده و بیمار تنها با این روش درمان خواهد شد.
هر گاه لازم باشد که فرد تحت چند جراحی قلب قرار گیرد، معمولا از روش جراحی باز استفاده می‌شود. البته این مساله به نظر پزشک متخصص و نوع ناهنجاری‌های تحت درمان بستگی خواهد داشت.
عوارض جراحی های پیچیده قلبی چیست؟
انواع جراحی قلب نیز مانند هر نوع جراحی دیگری، عوارضی به همراه دارند. البته در صورتی که پزشک شما از تبحر و مهارت کافی برخوردار باشد، شدت عوارض آن به حداقل ممکن خواهد رسید.
در روزهای اولیه پس از جراحی، کمی احساس درد، کبودی و تورم در ناحیه جراحی، طبیعی است. نداشتن اشتها حتی تا چندین هفته بعد از جراحی و احساس تهوع حین خوردن غذا نیز از عوارض جراحی قلب است. همچنین ممکن است در قسمت بالای کمر خود احساس سفتی و درد داشته باشید. حس غمگین بودن، افسردگی و بدخلقی نیز از عوارض روانی این جراحی‌ها به حساب می‌آیند.
اگر در خوابیدن یا بیدار شدن از خواب دچار مشکل هستید نیز نگران نباشید. مدتی پس از جراحی، این مشکل کاملا برطرف خواهد شد.
یادآور می‌شویم که مزایای جراحی قلب نسبت به عوارض آن بیشتر خواهند بود. با همه این مسائل، درمان نارسایی‌های قلبی و رفع مشکلات دریچه‌ای، کیفیت زندگی افراد را تا حد زیادی بهبود می‌بخشند.
معرفی بهترین جراح متخصص قلب و عروق برای جراحی های پیچیده قلبی
زمانی می‌توان از نتیجه جراحی قلب راضی بود که توسط یک پزشک مجرب و ماهر انجام گیرد. زیرا تجربه پزشک مانع از خطاهای احتمالی شده و عوارض جراحی را به حداقل می‌رساند.
دکتر علیرضا قویدل یکی از بهترین پزشکان متخصص قلب و عروق هستند. ایشان تجربه فراوانی در زمینه انجام انواع جراحی های پیچیده قلبی دارند. از این رو، برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع روش‌های جراحی قلب می‌توانید از ایشان کمک بگیرید.
منابع
https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/17525-heart-surgery
https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/12905-heart-failure-surgery
https://stanfordhealthcare.org/medical-treatments/h/heart-surgery/types.html
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/coronary-bypass-surgery/about/pac-20384589
https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/17352-pericardiectomy
/https://www.asahq.org/madeforthismoment/preparing-for-surgery/procedures/heart-surgery
