آیا می‌دانید بیماری عروق کرونر قلب چیست؟ بیماری عروق کرونر Coronary Artery Disease (CAD)، عبارت است از باریک شدن یا انسداد عروق کرونری قلب، که در اثر تجمع پلاک رخ می‌دهد. عروق کرونری، رگ‌هایی هستند که خون حاوی اکسیژن را به قلب می‌رسانند. هرگونه انسداد یا باریک شدگی در این شریان‌ها، حجم خون منتهی به قلب را کاهش می‌دهد.
در بسیاری از افراد، تا زمانی که گرفتگی رگ‌ها باعث ایجاد لخته خون نشود؛ علائم بیماری CAD ظهور نخواهند کرد؛ به طوری که حتی ممکن است، فرد سال‌ها از وجود این بیماری بی‌خبر باشد. اصلی‌ترین علائمی، که بیماران مبتلا به بیماری کرونر مشاهده می‌کنند، احساس درد در قفسه سینه و تنگی نفس است. در مواردی که این بیماری باعث ایجاد لخته شود، حمله قلبی رخ خواهد داد. در این مقاله، به تمامی جزئیاتی که لازم است، درباره بیماری عروق کرونر بدانید، اشاره خواهیم کرد. آشنایی با این علائم، به پیگیری زودهنگام بیماری کمک می‌کند.
منظور از بیماری عروق کرونر چیست؟
هرگاه در عروق کرونر قلب، گرفتگی یا انسداد ایجاد گردد؛ شخص به بیماری عروق کرونر مبتلا خواهد شد. ابتلا به این بیماری، حجم خون منتهی به قلب را کاهش می‌دهد. این مساله می‌تواند ضربان قلب را تحت تاثیر قرار دهد. در مواردی که تجمع پلاک باعث ایجاد لخته خون می‌شود؛ جریان خون متوقف خواهد شد. به این ترتیب، خون به قلب نرسیده و فرد به حمله قلبی دچار می‌گردد. از عوارض دیگر گرفتگی عروق کرونر، می‌توان به نارسایی قلبی یا انواع آریتمی اشاره کرد. علائم ایسکمی قلب شامل درد قفسه سینه، احساس تپش قلب و تنگی نفس هستند. با این حال، در بسیاری از موارد، تا زمانی که حمله قلبی رخ ندهد، شخص متوجه بیماری خود نخواهد شد.
علت بیماری عروق کرونر چیست؟
علت بیماری عروق کرونر، به اختلالی تحت عنوان اترواسکلروز یا سفتی و تنگی شریان، مربوط است. هرگاه مقدار چربی‌ها و کلسترول موجود در خون، از مقدار معینی فراتر رود، مقدار اضافی آنها بر روی دیواره رگ‌ها جمع می‌گردد. تجمع این مواد، بر روی دیواره‌های داخلی شریان‌های قلب را، آترواسکلروز یا تجمع پلاک می‌نامند. این حالت، منجر به باریک شدن رگ‌ها و کاهش جریان خون می‌شود.
به این ترتیب، حجم اکسیژن و مواد مغذی دریافتی قلب کاهش می‌یابد و عملکرد صحیح آن، مختل می‌شود. این وضعیت را «ایسکمی میوکارد» می‌نامند که با احساس ناراحتی در قفسه سینه (آنژین) همراه است. یکی از مواد موجود در پلاک، فیبرین نام دارد. این ماده می‌تواند باعث لختگی شدن خون شده و حمله قلبی را در پی داشته باشد.
علل متفرقه بیماری ایسکمی قلب
علاوه بر کلسترول بالا، بیماری عروق کرونری می‌تواند از یکی از علل زیر ناشی شود:
- فشار خون بالا؛
- ابتلا به دیابت یا مقاومت به انسولین؛
- کشیدن سیگار یا مصرف مواد مخدر؛
- نداشتن تحرک کافی و ورزش نکردن؛
- ناسالم بودن سبک زندگی.
اصلاح سبک زندگی می تواند به پیشگیری از گرفتگی عروق کرونر کمک کند.
انواع بیماری عروق کرونر قلب چیست؟
بیماری عروق کرونر قلب، در دو حالت اصلی رخ می‌دهد؛ «بیماری ایسکمی قلبی پایدار» و «سندروم حاد کرونری». هر یک از این موارد، علائم خاص خود را دارند. تشخیص انواع بیماری عروق کرونر، باید توسط یک پزشک متخصص قلب و عروق انجام گیرد. در ادامه، ویژگی‌های هر یک از انواع بیماری‌های کرونر قلب را شرح می‌دهیم.
بیماری ایسکمی قلب پایدار
این نوع از بیماری عروق کرونر، نوع مزمن آن است. در بسیاری از افراد، عروق کرونر در طول سالیان طولانی، دچار گرفتگی شده یا باریک می‌شوند. در نتیجه با افزایش سن، میزان خون حاوی اکسیژن که به قلب می‌رسد، کاهش پیدا می‌کند. با این حال، فرد معمولا علائم گرفتگی عروق کرونر را حس نکرده و بدون وجود مشکل خاصی به زندگی خود ادامه می‌دهد.
سندروم حاد کرونری
فردی که به سندروم حاد کرونری مبتلا می‌شود، به شکل ناگهانی در یک موقعیت اورژانسی قرار می‌گیرد. در واقع، در این نوع از بیماری عروق کرونری، پلاک‌های تشکیل شده بر روی دیواره رگ‌ها، به طور ناگهانی جدا می‌شوند. در نتیجه، یک لخته خون تشکیل می‌گردد، که جریان خون به سمت قلب را، مسدود می‌سازد. انسداد ناگهانی عروق، باعث وقوع حمله قلبی خواهد شد.
عوارض مربوط به بیماری عروق کرونر چیست؟
مهم‌ترین عارضه‌ای که در اثر بیماری عروق کرونر قلب رخ می‌دهد، سکته قلبی است. فردی که دچار حمله قلبی می‌گردد، باید به صورت اورژانسی تحت درمان قرار گیرد. در واقع، هنگامی که سکته قلبی رخ می‌دهد، عضله قلب شروع به مردن می‌کند؛ چون خون کافی به این ماهیچه نمی‌رسد. بنابراین لازم است، برای برقراری مجدد جریان خون و نجات جان بیمار، فوریت‌های پزشکی انجام گیرند. در غیر این صورت، ممکن است زندگی بیمار به خطر افتد. از دیگر عوارض بیماری عروق کرونر می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- انواع آریتمی قلبی، مانند فیبریلاسیون دهلیزی؛
- شوک قلبی؛
- نارسایی قلبی؛
- ایست قلبی.
علائم ابتلا به بیماری ایسکمی قلب چیست؟
هنگامی که رگ‌ها شروع به باریک شدن می‌کنند، رفته رفته علائم خفیفی ظاهر می‌گردند. این علائم، نشان‌دهنده کاهش جریان خون به سمت قلب و بیماری کرونر هستند. در ادامه به برخی از علائم بیماری عروق کرونر، اشاره خواهیم کرد:
آنژین پایدار
آنژین پایدار، عبارت است از احساس درد یا ناراحتی موقت، در ناحیه قفسه سینه. این حالت، معمولا با یک الگوی قابل پیش‌بینی، ایجاد شده و از بین می‌رود؛ برای مثال، در مواردی که فرد تحرک شدید یا پریشانی عاطفی داشته باشد، با آن مواجه می‌گردد. آنژین پایدارف عموما در حالت استراحت از بین می‌رود.
احساس تنگی نفس
افرادی که به بیماری کرونر مبتلا می‌شوند، ممکن است احساس تنگی نفس داشته باشند. این حالت، حتی در هنگام انجام فعالیت‌های بدنی سبک نیز، می‌تواند رخ دهد. بنابراین، احساس تنگی نفس، در کنار سایر نشانه ها، می تواند یکی از علائم ایسکمی قلب باشد.
سکته یا حمله قلبی
در برخی موارد، ممکن است حمله قلبی، اولین نشانه ابتلا به بیماری عروق کرونری قلب باشد. در چنین مواردی، شخص علائم حمله قلبی را احساس خواهد کرد. از مهم‌ترین نشانه‌های سکته قلبی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد یا ناراحتی قفسه سینه، که می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
- احساس سنگینی، درد، سوزش و فشار در قفسه سینه. این گونه ناراحتی‌ها ممکن است به کمر، گردن، بازو، شانه یا فک هم سرایت کند.
- احساس تنگی نفس یا مشکل در تنفس.
- احساس خستگی و ضعف.
- سبکی سر و سرگیجه.
- تپش قلب.
- حالت تهوع و ناراحتی معده که ممکن است؛ باعث استفراغ شود.
فاکتورهای خطر بیماری عروق کرونر چیست؟
عوامل متعددی می‌توانند، در ابتلا به بیماری عروق کرونری قلب، نقش داشته باشند. برخی از این عوامل، قابل کنترل هستند؛ در صورتی که برخی دیگر را نمی‌توان تغییر داد. در ادامه، به مهم‌ترین فاکتورهای خطر این بیماری اشاره خواهیم کرد و نکات بیشتری را درباره آنها، خواهیم گفت.
عوامل غیر قابل کنترل بیماری کرونر
فاکتورهایی وجود دارند، که نمی‌توان آنها را تغییر داد یا کنترل نمود؛ برای مثال، سن فرد، یک فاکتور غیر قابل کنترل است. با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری CAD افزایش می‌یابد. معمولا سن ابتلا به اینگونه بیماری‌ها، برای مردان بعد از ۴۵ سالگی و برای بانوان، بعد از ۵۵ سالگی خواهد بود. بنابراین، جنسیت هم در ابتلا به این بیماری، تاثیر دارد.
سابقه خانوادگی نیز، در ابتلا به بیماری عروق کرونر نقش دارد. در صورتی که یکی از اعضای خانواده شما، سابقه بیماری قلبی داشته باشد؛ احتمال ابتلا به این بیماری برای شما نیز وجود دارد. مخصوصا اگر ابتلای آنها به بیماری قلبی، در سنین پایین (مردان زیر 55 سالگی و زنان زیر 65 سالگی) بوده باشد.
عوامل قابل تغییر بیماری کرونر قلب
این گونه فاکتورها، عموما به سبک زندگی افراد مربوط خواهد بود؛ برای مثال، استفاده از یک رژیم غذایی ناسالم می‌تواند، فرد را در معرض ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب قرار دهد. مصرف چربی‌های اشباع و کربوهیدرات‌های تصفیه شده، مهم‌ترین عامل ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی هستند. از دیگر فاکتورهای خطر کنترل‌پذیر، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کم خوابی؛
- عدم فعالیت بدنی کافی؛
- کشیدن سیگار و مصرف موادمخدر.
بیماری‌هایی که خطر ابتلا به بیماری کرونر را افزایش می‌دهند
وجود برخی شرایط پزشکی و اختلالات قلبی عروقی، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهد که عبارتند از:
- آترواسکلروز؛
- فشار خون بالا؛
- بیماری‌های خودایمنی از جمله آرتریت روماتوئید؛
- سندروم متابولیک؛
- بیماری مزمن کلیوی؛
- ابتلا به دیابت.
برای بانوان، عوامل خطر دیگری نیز وجود دارند، که از جمله آنها می‌توان به «یائسگی زودرس» اشاره کرد. سابقه «دیابت بارداری» و استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی نیز، به عنوان فاکتورهای خطر در زنان محسوب می‌شوند.
راه پیشگیری از بیماری عروق کرونری قلب چیست؟
برای پیشگیری از گرفتگی عروق کرونری قلب می‌توان راهکارهای زیر را دنبال کرد:
- اصلاح سبک زندگی؛
- استفاده از رژیم غذایی سالم، کم نمک و کم چربی؛
- ترک سیگار؛
- کنترل دیابت، فشار خون و …؛
- داشتن فعالیت بدنی و تحرک کافی؛
- کنترل استرس.
برای درمان بیماری کرونر قلب چه کنیم؟
افرادی که علائم بیماری عروق کرونری قلب را مشاهده می‌کنند، باید در اسرع وقت به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه نمایند. پزشک متخصص، با انجام معاینات فیزیکی و بررسی نتایج آزمایش‌های مختلف، وضعیت سلامت قلب فرد را بررسی خواهد کرد. انتخاب بهترین روش درمان CAD، باید بر اساس وضعیت بیمار و نظر پزشک متخصص تعیین گردد. از روش‌های درمان بیماری عروق کرونر قلب، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اصلاح سبک زندگی؛
- مصرف داروهای ضدکلسترول و فشار خون؛
- کنترل دیابت؛
- جراحی بای پس عروق کرونر یا آنژیوپلاستی.
دکتر علیرضا قویدل، از بهترین متخصصان قلب و عروق در تهران هستند. چنانچه به اطلاعات بیشتری، در زمینه بیماری عروق کرونری قلب نیاز دارید، می‌توانید به دکتر قویدل مراجعه نمایید.
منابع
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/coronary-artery-disease/symptoms-causes/syc-20350613
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16898-coronary-artery-disease
