ماده کلسترول، مادهای از جنس چربی است که همراه با جریان خون، حمل میشود. اصولا چربی خون، در دو حالت کلسترول بد و کلسترول خوب، دستهبندی میگردد. شاید بپرسید، که معنای خوب یا بد بودن کلسترول چیست؟ پاسخ به این سوال، نقش این ماده در سطح سلامتی افراد را تعیین میکند. کلسترول خوب، به دفع چربیهای اضافی خون کمک کرده و آنها را به کبد انتقال میدهد؛ اما کلسترول بد، وظیفه رساندن چربی، به بافتهای مختلف بدن را بر عهده دارد. هنگامی که مقدار آن از حد طبیعی فراتر رود، بر روی دیواره رگها رسوب میکند. با این توضیح میتوان فهمید که علت بدگمانی پزشکان به کلسترول چیست.
تشکیل پلاک در عروق قلب، منجر به انسداد و گرفتگی خواهد شد. به این ترتیب، گردش خون دچار اختلال شده و حجم خون رسیده به قلب، کاهش مییابد. این فرایند را میتوان، آغاز تغییرات ساختاری قلب و شروع بیماریهای قلبی دانست. به این ترتیب، افزایش کلسترول بد، میتواند منجر به چاقی و بیماریهای قلبی گردد.
کلسترول چیست و چه کاربردی در بدن دارد؟
برای بررسی ارتباط چربی خون با بیماریهای قلبی، باید ابتدا بدانیم کلسترول چیست؟ ماده کلسترول، یک ماده مومی شکل است، که در کبد ساخته میشود. این ماده در ذات خود، برای حفظ سلامت انسان لازم است. در واقع، وجود کلسترول برای آن است تا بدن، وظایفی مانند هضم غذاهای چرب و تولید هورمونها را به خوبی، انجام دهد. حال این سوال پیش میآید که با وجود مفید بودن این ماده، علت مخالفت پزشکان، با افزایش چربی خون چیست؟ قبل از پاسخ به این سوال، بهتر است بدانیم که انواع کلسترول کدامند؟
معرفی انواع کلسترول
پیش از هر چیز باید بدانیم که به طور کلی، کلسترول موجود در گردش خون (یا همان چربی خون) از سه ماده اصلی تشکیل میشود. در ادامه مقاله به صورت واضح و دقیق مشخص میکنیم که انواع کلسترول چیست و هر کدام از این انواع، چه تاثیری بر بدن دارند.
لیپوپروتئینهایی با چگالی بالا (HDL)
این نوع از لیپوپروتئینها را به عنوان کلسترول خوب میشناسند. وظیفه این نوع مولکولهای چربی، جذب چربی اضافی خون و بردن آن به سمت کبد است. چربیها، در نهایت از بدن خارج میشوند. هر چه میزان HDL در گردش خون بیشتر باشد، خطر بروز چاقی و ابتلا به بیماریهای قلبی، کاهش پیدا میکند.
لیپوپروتئینهای با چگالی کم (LDL)
این نوع لیپوپروتئینها را تحت عنوان کلسترول بد نیز، میشناسند. این مولکولها، باید کلسترول را به کمک جریان خون، به بافتهایی برسانند که از کلسترول تغذیه میکنند. بالا رفتن سطح LDL و افزایش بیش از حد آن در گردش خون، با بیماریهای قلبی، ارتباط تنگاتنگی دارد. حال میدانیم که علت مخالفت پزشکان با کلسترول چیست.
تری گلیسریدها
تری گلیسیرید، همان مولکول چربی است که انرژی مورد نیاز شما را فراهم میکند. بدن هر شخص، برای انجام فعالیتهای روزمره و حفظ سلامت خود، بهتری گلیسیرید نیاز دارد. با این حال، بالا رفتن غیر طبیعی سطح تری گلیسیرید در گردش خون نیز، منجر به بروز بیماریهای قلبی خواهد شد.
در حالت کلی، باید گفت که کبد تمامی کلسترول مورد نیاز بدن را تولید میکند. بنابراین، نیازی به مصرف حجم بالایی از چربی، از طریق غذا نیست. این موضوع نشان میدهد که افراد، باید مقدار چربی رژیم غذایی خود را، تا حد امکان کاهش دهند.
مهمترین عوامل افزایش کلسترول چیست؟
آگاهی درباره اینکه، منبع کلسترول چیست و چگونه این ماده در بدن افزایش پیدا میکند، مفید است. معمولا رژیم غذایی و مواد غذایی مصرفی، اولین منبع و عاملی است، که میتواند مقدار این ماده را در بدن افزایش دهد. در ادامه خواهیم دید که عوامل افزایش چربی خون چیست و مواد مفید و مضر کدامند.
روغنهای ترانس و چربیهای اشباع شده
یکی از عواملی، که سطح کلسترول بد خون یا همان LDL را افزایش میدهد، مصرف روغنهای ترانس و چربیهای اشباع شده است. این نوع روغنهای مضر، سطح کلسترول خوب خون را نیز کاهش میدهند. مسلما در صورتی که این دو اتفاق، به صورت همزمان رخ دهند، احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی به شدت افزایش مییابد.
روغنهای نیمه هیدروژنه، اصلیترین منبع چربی ترانس، در رژیم غذایی ما به شمار میروند. این نوع روغن، در غذاهای فرآوری شده، به وفور یافت میشود. از اینجا میتوان متوجه شد، که تاثیر مقدار روغن غذا بر مقدار چربی خون چیست. اگر نمیدانید، که مهمترین منابع حاوی کلسترول چیست، به موارد زیر توجه کنید:
- شیرینیهای صنعتی مانند کیک، کلوچه و دونات؛
- انواع گوشت قرمز، گوشت چرب و گوشتهای فرآوری شده؛
- دنبه گوسفند؛
- غذاهای سرخ شده؛
- لبنیات پرچرب مانند خامه، پنیر و کره.
با مصرف مواد غذایی ساخته شده از چربیهای اشباع، همراه با غذاهای فرآوری شده و فست فودها، خطر چاقی و بیماریهای قلبی، سلامت شما را تهدید میکند. اضافه وزن، اصلیترین مساله و عامل برای تهدید سلامت افراد است.
مواد غذایی سالمتر از نظر مقدار کلسترول چیست؟
منظور از غذاهای خوب، از نظر مقدار کلسترول چیست. این گونه غذاها، به کاهش LDL و افزایش کلسترول خوب، کمک میکنند. این غذاها، در کنترل و مدیریت وزن و پیشگیری از چاقی نیز، موثر خواهند بود. برخی از مهمترین مواد غذایی حاوی کلسترول، که برای افزایش سطح سلامتی بدن مفید هستند، عبارتند از:
- جو و سبوس جو دوسر؛
- انواع غلات کامل؛
- عدس و لوبیا؛
- انواع آجیل شامل گردو، بادام و بادام زمینی؛
- میوههایی مانند سیب، توت فرنگی، انگور و مرکبات؛
- بادمجان و بامیه؛
- سویا؛
- ماهیهای چرب مانند سالمون، ساردین و ماهی خال مخالی؛
- روغنهای سالم گیاهی مانند روغن زیتون.
علل بالا رفتن مقدار کلسترول چیست؟
حال که میدانیم کلسترول چیست و چه تاثیری بر بدن دارد؛ میخواهیم بدانیم، که علل بروز کلسترول بالا چیست. اصلیترین مسالهای که میتواند، در افزایش سطح چربی بد خون موثر باشد؛ سبک زندگی افراد است. ناگفته نماند که ژنتیک نیز، تاثیر بسزایی در این مساله دارد؛ برای مثال، بیماری هیپرکلسترولمی فامیلی به صورت ژنتیکی، به برخی از افراد منتقل میگردد؛ اما سبک زندگی، برخلاف ژنتیک، در زندگی همه افراد تاثیرگذار خواهد بود. در ادامه به صورت فهرستوار خواهیم دید که تاثیر روش زندگی، بر افزایش کلسترول چیست:
- استعمال دخانیات و تنباکو؛ کشیدن سیگار و مصرف تنباکو، مقدار کلسترول بد خون را افزایش میدهد. همچنین، حجم کلسترول خوب خون، با مصرف سیگار و تنباکو کمتر میشود. به همین دلیل نیز، اثرات کشیدن سیگار در بروز بیماریهای قلبی، تقریبا بر هیچ کس پوشیده نیست.
- داشتن استرس زیاد؛ استرس بالا، باعث بروز تغییرات هورمونی شدید میگردد. این مساله، در نهایت، کلسترول بد خون را افزایش میدهد.
- نوشیدن الکل؛ مصرف بیش از حد الکل، سطح چربی بد خون را بالا میبرد.
- نداشتن تحرک کافی؛ افرادی که فعالیتهای بدنی کافی، در طول روز نداشته باشند، با چاقی و چربی خون بالا روبرو میگردند. ثابت ماندن پشت میز و نشستن بیش از حد، سطح تولید کلسترول خوب خون را کاهش میدهد.
- رژیم غذایی نامتعادل؛ اینکه تاثیر رژیم غذایی، بر میزان دریافت کلسترول چیست، بر هیچ کس پوشیده نیست. هرچه میزان چربیهای اشباع شده و روغنهای ترانس، در رژیم غذایی بیشتر باشد، مقدار چربی دریافتی شما افزایش مییابد.
علائم کلسترول بالا چیست؟
سوالی که در این مرحله با آن مواجه میشویم، این است که علائم کلسترول بالا چیست؟ اصلا راههای شناسایی چربی خون چیست؟ لازم است، اشاره کنیم که معمولا، چربی بالا هیچ گونه علائم ظاهری در فرد ایجاد نمیکند. حتی ممکن است، یک قهرمان ورزشی نیز، چربی خون بالا داشته باشد؛ اما هیچ گونه علائمی در خود مشاهده نکند.
به طور کلی، علائم کلسترول بالا، تا زمانی که مشکلات جدی در بدن ایجاد نکند، ظاهر نمیشوند. اگر میخواهید بدانید، که بهترین راه، برای تشخیص زودهنگام افزایش چربی خون چیست، باید بگوییم که چکاپ دورهای و منظم، در این مورد کمککننده خواهد بود.
بهترین راههای کاهش کلسترول چیست؟
به نظر شما، بهترین روش برای کاهش کلسترول چیست؟ باید بگوییم که از بین بردن عوامل آن، بهترین راه است. به این معنا که هر آنچه را، که باعث افزایش سطح چربی خون میگردد، از رژیم غذایی خود حذف کنید. البته موارد دیگری، مانند ورزش کردن و ترک سیگار نیز، موثر خواهند بود. در حالت کلی اقدامات زیر میتواند برای کاهش چربی خون موثر باشند:
- استفاده از روغن زیتون، آووکادو و آفتابگردان به جای روغنهای ترانس؛
- مصرف غذاهای گریل و آب پز یا کبابی، به جای سرخ کردنیها؛
- استفاده از گوشت بدون چربی، مانند گوشت مرغ و ماهی؛
- ورزش کردن به صورت منظم و داشتن تحرک کافی؛
- استفاده از لبنیات کمچرب؛
- حذف شکر غذاها یا نوشیدنیهای شیرین شده با آن؛
- کنترل وزن و از بین بردن چربیهای زائد بدن؛
- ترک سیگار و دوری کردن از دود سیگار و تنباکو؛
- دوری از فاکتورهای خطر مانند فشار خون؛
- مصرف داروهای کاهنده چربی (طبق دستور پزشک).
ارتباط کلسترول و بیماری قلبی چیست؟
با توضیحاتی که درباره انواع کلسترول ارائه شد، وقت آن است که بدانیم، ارتباط بیماری قلبی با کلسترول چیست و در بیماریهای قلبی، نقش چربی خون چیست؟ هنگامی که سطح چربی بد خون، از حد طبیعی آن بالاتر میرود، خطر بیماری قلبی، فرد را تهدید میکند؛ زیرا کلسترول بالا، یک عامل خطر، برای بیماریهای قلبی محسوب میشود. سایر عوامل خطرزای بیماریهای قلبی، که در اثر چربی بالا ایجاد میگردند، شامل موارد زیر هستند:
- فشار خون بالا؛
- ابتلا به دیابت نوع ۲؛
- اضافه وزن یا چاق بودن.
وقوع هر یک از این موارد، میتواند منجر به بروز بیماریهای قلبی گردد. برای مثال، فشار خون بالا، عموما باعث رسوب کردن چربی روی دیواره رگها میشود. انسداد و گرفتگی عروق قلب، اولین گام برای ابتلا به بیماری عروق کرونری قلب و انواع نارسایی قلبی خواهد بود. اکنون که میدانیم ارتباط بیماری قلبی با کلسترول چیست، قطعا باید کنترل آن را جدی بگیریم.
چنانچه، برای کنترل کلسترول و پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قلبی خود، به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، مراجعه به یک پزشک متخصص قلب و عروق، بهترین راهکار است. پزشکان معتبر و متخصص از جمله دکتر علیرضا قویدل، راهنمای خوبی در این زمینه خواهند بود. با مراجعه به ایشان، اطلاعات بیشتری، درباره این که کلسترول چیست و چگونه کنترل میشود، به دست خواهید آورد.
منابع
https://www.healthline.com/health/cholesterol-and-heart-disease
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/11918-cholesterol-high-cholesterol-diseases
https://www.medicalnewstoday.com/articles/cholesterol-and-heart-disease#lowering-cholesterol