چه افرادی چاق هستند؟ و چطور بفهمیم چاقیم؟ یک معیار اصلی برای تشخیص چاقی در افراد وجود دارد، که توده بدنی یا BMI نامیده می‌شود. شاخص توده بدنی نشان می‌دهد، که یک فرد با سن مشخص، توزیع وزن مناسبی دارد یا خیر. با اینکه این شاخص برای غربالگری به کار می‌رود؛ اما می‌توان گفت که معیار چندان دقیقی نیست.
آنچه ارتباط چاقی و بیماری های قلبی را نشان می‌دهد؛ نسبت اندازه دور کمر و باسن است. در واقع، حجم چربی جمع شده در ناحیه کمر و شکم نشان‌دهندۀ ارتباط اضافه وزن و بیماری های قلبی خواهد بود.
برای افرادی که اندام گلابی شکل دارند؛ احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی ناشی از چاقی بیشتر است. بنابراین درمان چاقی و حذف چربی‌های اضافه، به پیشگیری از ابتلا به نارسایی احتقانی قلبی کمک می‌کند.
چاقی چگونه تعریف می‌شود و چطور بفهمیم چاقیم؟
هنگامی که اندازه و تعداد سلول‌های چربی در بدن افزایش یابد؛ چاقی رخ می‌دهد. یکی از معیارهایی که برای اندازه‌گیری چاقی به کار می‌رود؛ شاخص توده بدنی (BMI) نامیده می‌شود. شاخص توده بدنی به معنای نسبت وزن به مجذور قد فرد است.
وزن بر حسب کیلوگرم و قد بر حسب متر اندازه‌گیری می‌شود. هرچه مقدار BMI بیشتر باشد؛ فرد به چاقی نزدیک‌تر است. البته ورزشکاران به دلیل حجم زیاد عضله، BMI بالایی دارند. این در حالی است که این افراد، چاق تلقی نمی‌شوند.
اضافه وزن و بیماری های قلبی، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند؛ اما در این مورد، مقدار BMI معیار مناسبی برای تشخیص میزان خطر نیست. در واقع، برای درک رابطه چاقی و بیماری های قلبی بهتر است؛ حجم چربی‌های اضافی دور کمر و شکم را در نظر گرفت. Heart Disease and Obesity
|
خطر سلامتی
|
زن |
مرد |
|
پایین
|
0.8 یا کمتر |
0.95 یا کمتر
|
|
متوسط
|
0.81 تا 0.85 |
0.96 تا یک
|
| بالا |
0.86 به بالا |
یک یا بالاتر
|
ارتباط چاقی و بیماری های قلبی چگونه است؟
افزایش وزن و چاقی، یک فاکتور خطر برای ابتلا به بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود. در مطالعات پژوهشی که در سال ۲۰۱۸ انجام گرفت؛ مشخص شد که چاقی و بیماری های قلبی، در ارتباط هستند.
به این معنا که افراد با مقدار BMI بالا، در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار دارند. این در حالی است که افراد با شاخص توده بدنی سالم، کمتر از افراد دیگر به این بیماری‌ها دچار می‌شوند. اینکه بیماری های قلبی و چاقی چگونه از یکدیگر تاثیر می‌پذیرند را در ادامه توضیح می‌دهیم.
مطابق آمارها، افراد دارای چاقی، در مقایسه با بزرگسالان با وزن طبیعی، 51 درصد بیشتر دارای فشار خون بالا، 8 درصد بیماری ایسکمیک قلبی، 3.5 درصد نارسایی احتقانی قلب، 3 درصد سکته مغزی و 21 درصد انفارکتوس میوکارد دارند و به‌طور کلی، مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی ناشی از چاقی، بین سال های 1999 تا 2020، سه برابر شده است.
چاقی خطر آترواسکلروز را افزایش می‌دهد
هنگامی که سطح چربی، مخصوصا در ناحیه شکم افزایش پیدا کند؛ مشکلاتی مانند مقاومت به انسولین به وجود می‌آید. همچنین، سطح التهاب در بدن افزایش پیدا می‌کند. این حالت‌ها می‌توانند منشا آترواسکلروز باشند. این یعنی چاقی و سکته قلبی با یکدیگر ارتباط مستقیم خواهند داشت.
آترواسکلروز حالتی است که در آن کلسترول بد، به صورت پلاک بر روی دیواره عروق قلبی، جمع می‌شود. این مساله منجر به تنگ شدن رگ‌ها یا انسداد عروق می‌گردد. در نتیجه، حجم خونی که به قلب می‌رسد کاهش می‌یابد. با این توضیح، ارتباط چاقی و بیماری های قلبی، از جمله بیماری کرونری قلب، کاملا قابل درک است. آترواسکلروز شدید ممکن است؛ عروق مغزی را نیز درگیر کرده و سکته مغزی را در پی داشته باشد.
چاقی باعث نارسایی قلبی می‌شود
افزایش حجم چربی در بدن، حجم خون را نیز افزایش می‌دهد. بنابراین قلب برای کنترل گردش خون، باید ضربان بیشتری انجام دهد. این اضافه کاری ساختار این ماهیچه را تغییر می‌دهد. به این معنا که بطن‌ها و دهلیز‌های قلب نمی‌توانند؛ عملکرد صحیحی داشته باشند. این مساله منجر به بروز نارسایی‌های قلبی خواهد شد. با همین توضیح کوتاه، می‌توان ارتباط چاقی و بیماری نارسایی قلبی را درک نمود.
چاقی بر ریتم قلب تاثیر می‌گذارد
یکی از مسائلی که ارتباط چاقی و بیماری های قلبی را توضیح می‌دهد؛ تغییر ریتم قلب است. در بسیاری از افراد، چاقی و اضافه وزن منجر به بروز آریتمی قلبی و فیبریلاسیون دهلیزی می‌گردد. تغییرات ساختاری قلب عموما به افزایش حجم چربی در بدن مربوط است.
هنگامی که تغییر وضعیت بطن‌ها و دهلیز‌ها به گونه‌ای باشد، که در سیگنال‌دهی قلب اختلال وارد گردد؛ فیبریلاسیون دهلیزی رخ می‌دهد. عوامل زیر در بروز خطر فیبریلاسیون دهلیزی نقش دارند، که همه آن‌ها به چاقی مربوط هستند:
- رسوب چربی در اطراف قلب
- افزایش فاکتورهای التهابی در بدن
- تغییرات حجم خون مرتبط با چاقی
- نارسایی قلبی، آپنه خواب و فشار خون بالا
این‌گونه عوامل می‌توانند؛ انواع نارسایی‌های قلبی و آریتمی را ایجاد نمایند. آریتمی قلبی، خطراتی مانند لخته شدن خون، حمله و سکته قلبی را در پی دارد. با این تفاسیر، اکنون می‌توان ارتباط چاقی و بیماری های قلبی را بهتر درک نمود.
اضافه وزن باعث فشار خون بالا می‌شود
یکی دیگر از حالت‌هایی که نشان می‌دهد؛ چاقی و بیماری های قلبی ارتباط تنگاتنگی دارند؛ افزایش فشار خون است؛ زیرا در بسیاری از افراد، علت ابتلا به فشار خون بالا، چاقی و اضافه وزن است. هرچه مقدار بافت چربی در بدن بیشتر باشد؛ تغییرات پیچیده‌تری ایجاد می‌گردد. همه این تغییرات، فشار خون را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند و مقدار آن را از بازه سالم، بالاتر می‌برند.
از سوی دیگر، فشار خون بالا، منجر به سفت شدن رگ‌ها خواهد شد. این حالت، تجمع پلاک بر روی دیواره عروق و تنگ شدن آن‌ها را تشدید می‌کند. به این ترتیب، فرد در معرض ابتلا به آترواسکلروز قرار می‌گیرد.
فشار خون بالا باعث اضافه‌کاری قلب هم می‌شود. هرچه ماهیچه قلب تپش بیشتری داشته باشد؛ ضخیم شدن عضله آن محتمل‌تر است. تغییرات ساختاری که در ماهیچه قلب و عروق آن به وجود می‌آیند؛ احتمال ابتلا به نارسایی قلبی را افزایش می‌دهند. به این ترتیب، اثر متقابل فشار خون بالا ناشی از چاقی و بیماری های قلبی، قابل توجیه خواهد بود.
چاقی باعث ابتلا به دیابت می‌شود
در افرادی که دچار اضافه وزن هستند؛ ابتلا به دیابت نوع ۲ شایع‌تر است. هنگامی که سطح قند خون از حد استاندارد بالاتر رود؛ عروق خونی داخل و اطراف قلب آسیب می‌بینند. همچنین، عملکرد اعصاب کنترل‌کننده قلب، دچار اختلال می‌شود.
وقتی عروق قلب آسیب ببینند؛ خون‌رسانی به این ماهیچه پرتکاپو مختل می‌گردد. این مساله ممکن است؛ در نهایت منجر به تغییرات ساختاری در عضله قلب شود، که عامل نارسایی و حمله قلبی است. به این ترتیب، می‌توان گفت که چاقی، دیابت و بیماری های قلبی، کاملا با یکدیگر در ارتباط هستند. به نظر می‌رسد که بتوان با کاهش وزن و کنترل دیابت، از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری به عمل آورد.
چاقی اختلال آپنه خواب را به همراه دارد
یکی از علل شایعی که باعث بروز آپنه خواب می‌شود؛ چاقی و اضافه وزن است. اختلال آپنه خواب، خود به تنهایی می‌تواند؛ منجر به بروز فشار خون گردد. پیش از این درباره ارتباط فشار خون، چاقی و بیماری های قلبی توضیح دادیم.
به این ترتیب، آپنه خواب ناشی از چاقی نیز می‌تواند؛ در ابتلا به نارسایی، سکته و حمله قلبی نقش داشته باشد. همچنین، توجیه اثر متقابل چاقی و درد قلب نیز چندان دشوار نخواهد بود. Obesity: What It Is, Classes, Symptoms, Causes
درمان چاقی چگونه به سلامت قلب کمک می‌کند؟
تا اینجا درباره تاثیری که چاقی و بیماری های قلبی از یکدیگر می‌پذیرند؛ توضیح دادیم. حال سوال این است که آیا با کاهش وزن می‌توان، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش داد؟ در پاسخ باید گفت؛ بله. یک کاهش وزن ۵ تا ۱۰ درصدی می‌تواند؛ خطر ابتلا به نارسایی‌هایی قلبی را از فرد دور کند.
به‌طور کلی، کاهش وزن باعث کم شدن حجم چربی تجمع‌یافته در بدن می‌شود. از بین رفتن کلسترول‌های بد، از ایجاد پلاک بر روی دیواره عروق قلبی جلوگیری خواهد کرد. در نتیجه خطر تنگ شدن و انسداد عروق برطرف می‌گردد. به این ترتیب، عضله قلب، سلامت خود را حفظ کرده و احتمال بروز بیماری‌های قلبی به حداقل خواهد رسید.
برای درمان چاقی و بیماری های قلبی چه کنیم؟
برای درمان چاقی و بیماری های قلبی، لازم است سبک زندگی خود را اصلاح کنیم. در واقع، با ایجاد تغییرات مثبت در شیوه زندگی خود، می‌توانیم چاقی را برطرف کرده و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهیم. در ادامه، اقداماتی را برای درمان چاقی معرفی خواهیم کرد. Cardiovascular Disease: Types, Causes & Symptoms
استفاده از یک رژیم غذایی کم کالری
نیازی به توضیح این مساله نیست، که دریافت کالری کم از بروز چاقی جلوگیری می‌کند. بنابراین، باید یک رژیم غذایی کم‌کالری را انتخاب کنید. هرچند بهتر است؛ این کار زیر نظر یک پزشک متخصص انجام گیرد. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، ماهی و لبنیات کم‌چرب، به کنترل وزن کمک می‌کند. البته روغن‌های ناسالم را باید از برنامه غذایی خود حذف کنید.
فعالیت بدنی خود را افزایش دهید
ورزش کردن، سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد. در نتیجه، فرایند کاهش وزن شما را سریع‌تر می‌کند. حذف چربی‌های اضافی از طریق ورزش، یکی از کم عوارض‌ترین روش‌های درمان چاقی و بیماری های قلبی است.
الکل را حذف کنید
مصرف نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند؛ میزان التهاب موجود در بدن را افزایش دهد. به جای الکل از آبمیوه‌های تازه و پر ویتامین استفاده کنید.
خواب کافی داشته باشید
خواب کافی باعث آرامش اعصاب و کنترل استرس می‌شود. در نتیجه احتمال ابتلا به حالت‌هایی، مانند پرخوری عصبی، به شدت کاهش می‌یابد. بنابراین خواب کافی، به پیشگیری از چاقی و بیماری های قلبی شما کمک خواهد کرد.
چنانچه قصد دارید؛ با کنترل وزن و کاهش چاقی، از ابتلا به بیماری‌های قلبی ناشی از چاقی جلوگیری کنید یا مشکلات ناشی از چاقی و بیماری های قلبی را حل کنید؛ می‌توانید با یک پزشک متخصص مشورت نمایید.
دکتر علیرضا قویدل، متخصص قلب و عروق، بهترین مشاور در زمینه اضافه وزن و بیماری های قلبی هستند. جهت ارتباط با دکتر قویدل می‌توانید به قسمت تماس با دکتر در همین سایت، مراجعه کنید.
