عمل مجدد بای پس عروق کرونر (Reoperative CABG) در افرادی انجام می‌شود، که قبلا تحت جراحی بای پس عروق کرونر قرار گرفته اند؛ اما به دلیل گرفتگی مجدد عروق نیاز به عمل مجدد دارند. به‌طورکلی در بزرگسالان همیشه این احتمال وجود دارد، که با گذشت زمان، رسوب کلسترول در دیواره عروق رخ دهد و منجر، به گرفتگی عروق کرونری شود. حتی افرادی که یک بار عمل بای پس عروق کرونر انجام داده‌اند؛ ممکن است دچار انسداد عروقی شوند و برای بار دوم (حتی سوم و چهارم) نیاز به جراحی مجدد پیدا کنند. در ادامه این مقاله، به‌طور کامل علل عمل مجدد، نشانه‌ها و روش‌های پیشگیری از عمل مجدد بای پس عروق کرونر را برسی خواهیم کرد.
آیا عمل بای پس کرونر (CABG) برای بار دوم قابل انجام است؟
در افرادی که عمل بای پس عروق کرونر انجام داده‌اند؛ اگرچه ممکن است عمل اولیه با موفقیت همراه بوده باشد؛ اما با گذشت زمان، عروق جدید یا رگ‌های پیوندی ممکن است دچار تنگی یا انسداد ناشی از رسوب پلاک شوند.
در چنین شرایطی، معمولا ابتدا سعی می‌شود با روش های غیرتهاجمیف مانند «آنژیوپلاستی کرونری از راه پوستی»، جریان خون از طریق رگ پیوندی برقرار گردد؛ اما اگر این امکان وجود نداشته باشد؛ ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی بای پس مجدد (Reoperative CABG) باشد تا با پیوند رگ‌های سالم دیگر، جریان خون به قلب یک بار دیگر برقرار شود. جراحی مجدد بای پس عروق کرونر حتی ممکن است؛ برای بار سوم یا چهارم انجام شود.
علت گرفتگی مجدد رگ ها بعد از عمل قلب
حتی پس از انجام موفقیت آمیز عمل قلب باز و رفع انسداد اولیه عروق کرونری، متاسفانه احتمال بروز گرفتگی مجدد در شریان های خونرسان قلبی وجود دارد. این مساله می تواند به دلیل رسوب مجدد پلاک‌های چربی و کلسترول در دیواره عروق رخ دهد.
در افرادی که قبلا دچار گرفتگی عروق کرونر شده‌اند؛ زمینه ابتلا به این بیماری وجود دارد. بنابراین، احتمال رخ دادن مجدد این مشکل در آنها بیشتر است. علاوه بر این، عواملی مانند دیابت، فشار خون بالا، چربی خون بالا، سیگار کشیدن و سبک زندگی نامناسب میتوانند؛ خطر گرفتگی مجدد رگ های پیوندی را افزایش دهند. این عوامل خطر، همان مواردی هستند که منجر به تصلّب شرایین و بیماری عروق کرونری می شوند.
آیا همه بیماران نیاز به عمل مجدد قلب باز دارند؟
همه بیماران پس از انجام عمل جراحی بای پس عروق کرونر (CABG) نیاز به عمل مجدد ندارند. با این حال، به دلیل گرفتگی رگ های جدید یا اینکه رگ های پیوندی استفاده شده در این عمل، با گذشت زمان دچار فرسودگی و تنگی می‌شوند؛ برخی از بیماران ممکن است نیاز به انجام مجدد این عمل جراحی پیدا کنند. در نهایت، تصمیم برای انجام عمل مجدد بای پس، باید براساس ارزیابی دقیق شرایط هر بیمار و در نظر گرفتن خطرات و منافع احتمالی آن صورت گیرد.
روش های پیشگیری از عمل مجدد بای پس عروق کرونر
برای افرادی که دچار بیماری عروق کرونری یا سایر مشکلات قلبی هستند؛ احتمال بروز مجدد گرفتگی عروق و پیشرفت بیماری قلبی بیشتر است. بنابراین بیشتر از بقیه، باید به رعایت دقیق توصیه های پزشک و اصلاح شیوه زندگی اهمیت بدهند، تا حتی‌الامکان به عمل مجدد عروق قلبی نیاز نداشته باشند.
هدف از این اقدامات پیشگیرانه، کنترل عوامل خطرساز و جلوگیری از پیشرفت بیشتر بیماری عروق کرونری و تشکیل پلاک های جدید در عروق است. با رعایت کامل این نکات، امیدواریم نیاز به انجام عمل مجدد بای پس عروق کرونر در این بیماران، تا حد ممکن کاهش یابد. اصلاح شیوه زندگی بر اساس توصیه های پزشک متخصص قلب شامل موارد زیر است:
- فعالیت بدنی منظم؛ ورزش منظم می تواند به کاهش فشارخون، کنترل وزن، افزایش سطح کلسترول خوب (HDL) و بهبود گردش خون در بدن کمک کند که همگی از عوامل کاهش خطر بیماری های قلبی-عروقی هستند. اهمیت ورزش برای بیماران قلبی آنقدر بالاست که پزشکان تمرین های ساده و هوازی را برای همه این افراد توصیه میکنند. مطالعات نشان داده حتی روزی 10 دقیقه پیاده روی ریسک بیماری های قلبی – عروقی را کاهش میدهد.
- دوری از استرس و اضطراب؛ استرس و اضطراب موجب آزادشدن هورمون‌هایی مثل آدرنالین و کورتیزول می‌شود که میتوانند در بلندمدت باعث التهاب و تنگ شدن رگ‌های قلبی شوند. همچنین استرس مداوم با افزایش فشارخون، کلسترول بالا، چاقی و دیابت همراه است که همگی عوامل خطرساز برای بیماری‌های قلبی- عروقی محسوب می‌شوند. متخصین قلبی توصیه میکنند همه افراد جامعه به روش های مختلف از استرس و اضطراب دور بمانند. این روش ها میتواند شامل دوری از موقعیت های استرس زا، ورزش و تفریحات مفید، صحبت کردن با دوستان و اطرافیان، روش های مراقبه و شکرگزاری، تراپی و یا درمان های دارویی باشد.
- کنترل فشارخون؛ فشارخون بالا باعث فشار بیشتر بر دیواره عروق و آسیب به آنها می شود. کنترل فشارخون می تواند از پیشرفت گرفتگی عروق جلوگیری کند.
- ترک سیگار؛ سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر اصلی برای بیماری عروق کرونری است که باعث رسوب پلاک های چربی در عروق قلبی، آسیب به دیواره عروق و افزایش احتمال لخته شدن خون می شود.
- کاهش مصرف الکل؛ مصرف بیش از حد الکل می تواند به افزایش فشارخون، چربی خون و احتمال بیماری های قلبی منجر شود. همچنین مصرف مشروبات الکلی میتوانند عادات مخرب دیگری را برای فرد به دنبال داشته باشند که احتمال خطر بیماری را افزایش میدهد.
- رژیم غذایی کم چرب و سالم؛ یک رژیم غذایی کم چرب، پرفیبر، سرشار از میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل می تواند به کنترل چربی خون، وزن و قند خون کمک کند و از بروز یا پیشرفت آترواسکلروز جلوگیری نماید. همچنین استفاده از منابع چربی مفید مانند انواع ماهی ها و آبزیان، روغن زیتون، گردو و…. به افزایش چربی مفید برای بدن (HDL) کمک میکنند و از ریسک گرفتگی های عروق قلبی می‌کاهند.
رعایت این اصول سبک زندگی سالم، توصیه های پزشک و مصرف منظم داروهای تجویز شده، می تواند خطر انسداد مجدد عروق کرونری و نیاز به عمل مجدد بای پس عروق کرونر را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
سؤالات متداول عمل مجدد بای پس عروق کرونر
علائم هشدار دهنده نیاز به عمل مجدد بای پس عروق کرونر چیست؟
علائم هشدار دهنده نیاز به عمل مجدد بای پس عروق کرونر می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس، به ویژه هنگام انجام فعالیت بدنی؛
- احساس خستگی مفرط و کاهش تحمل فعالیت؛
- درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه (آنژین صدری)؛
- تپش نامنظم یا نامتناسب قلب.
اگر این علائم را مشاهده کردید؛ الزامی است که بلافاصله به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید. پزشک با انجام ارزیابی های دقیق تر از جمله آزمایش خون، نوار قلب، اکوکاردیوگرافی، اسکن استرس و آنژیوگرافی، وضعیت عروق کرونر و عملکرد قلب را بررسی می کند.
آیا افزایش سن، احتمال نیاز به عمل مجدد قلب باز را افزایش می دهد؟
افزایش سن یکی از عوامل خطر افزایش احتمال نیاز به عمل مجدد قلب باز است. با افزایش سن، احتمال رسوب بیشتر پلاک های آترواسکلروتیک در دیواره عروق و در نتیجه گرفتگی و انسداد مجدد عروق کرونری افزایش می یابد. افراد مسن باید تحت نظارت دقیق تر پزشک قرار گیرند و اقدامات پیشگیرانه را جدی بگیرند تا از بروز انسداد مجدد و نیاز به جراحی قلب دوباره جلوگیری شود.
آیا عمل مجدد بای پس عروق قلبی خطرات و عوارض بیشتری دارد؟
در عمل مجدد بای پس عروق قلبی چسبندگی های زیادی بین قلب و نسوج اطراف از جمله استخوان قفسه سینه وجود دارد و به طور کلی نسبت به عمل اولیه، خطرات و ریسک بیشتری را به همراه دارد.
اگر نیاز به انجام عمل مجدد بای پس عروق کرونر دارید،
نگران نباشید چرا که به لطف پیشرفت های مداوم در زمینه جراحی قلب، امید به زندگی و موفقیت این عمل‌ها روز به روز افزایش یافته است. دکتر علیرضا علیزاده قویدل، متخصص جراحی قلب و عروق، با سابقه سال ها جراحی و مداوای بیماران قلبی و عروقی، آماده ارائه خدمات پزشکی با کیفیت به شما عزیزان هستند. ایشان می توانند با تجربه ارزشمند خود، بهترین مشاوره و راهنمایی را برای درمان و عمل قلب مجدد به شما ارائه نمایند.
منابع
https://www.yalemedicine.org/conditions/reoperative-heart-surgery
