آیا پزشک متخصص به شما گفته است که نیاز به عمل آنژیوگرافی قلب دارید؟ در این مقاله اطلاعات جامعی از جراحی آنژیوگرافی قلب و اینکه این عمل جراحی چگونه انجام می‌شود و چه شرایطی دارد؛ به شما ارائه می‌شود.
آنژیوگرافی قلب، یک روش تصویربرداری پزشکی مهم، برای بررسی وضعیت عروق خون‌رسان به ماهیچه قلب، موسوم به «عروق کرونری» است. در این روش از یک «کاتتر» (لوله باریک و انعطاف‌پذیر) استفاده می‌شود، که از طریق یک سوراخ کوچک در ناحیه دست یا ناحیه پا (کشاله ران)، وارد شریان‌های اصلی بدن می‌شود.
سپس این کاتتر، تحت هدایت تصویربرداری همزمان، به عروق کرونری قلب می‌رسد و تصویربرداری اصلی از عروق قلبی انجام می‌شود. همچنین در صورت لزوم، اقدامات درمانی دیگر، از جمله آنژیوپلاستی و کارگذاری استنت نیز، می‌تواند به‌صورت همزمان انجام شود. در ادامه همراه ما باشید تا آنژیوگرافی قلب و نکات قابل‌توجه آن را، به طور جزئی تر برسی کنیم.
آنژیوگرافی قلب چیست؟
آنژیوگرافی قلب، یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی عروق خونی تغذیه‌کننده ماهیچه قلب، موسوم به عروق کرونری به کار می‌رود. در این روش با استفاده از اشعه ایکس، از این رگ‌های قلبی تصویربرداری انجام می‌شود، تا میزان تنگی یا انسداد احتمالی در این عروق حیاتی مشخص گردد.
آنژیوگرافی قلب، جزئی از فرایند کاتتریزاسیون قلبی محسوب می‌شود، که در آن از یک یا چند لوله باریک و انعطاف‌پذیر، به نام کاتتر استفاده می‌شود. این کاتترها از طریق یک سوراخ کوچک در دست یا ناحیه رانی، به داخل عروق خونی اصلی بدن هدایت شده و تا محل عروق کرونری قلب پیش می‌روند.
علاوه بر تصویربرداری، در حین انجام آنژیوگرافی قلب، ممکن است درمان‌هایی مانند آنژیوپلاستی (باز کردن رگ) و کارگذاری استنت نیز انجام شود. آنژیوگرافی کرونری، برای بررسی وجود تنگی یا انسداد در عروق خونی قلب، انجام می‌شود. پزشک شما ممکن است آنژیوگرافی قلب را در موارد زیر پیشنهاد کنند:
- درد قفسه سینه، موسوم به آنژین صدری؛
- مشکلات و بیماری های عروق کرونری مانند گرفتگی و انسداد عروق؛
- نقایص مادرزادی قلبی؛
- بیماری دریچه ای قلب که نیاز به جراحی دارد.
عمل آنژیوگرافی قلب از دست
آنژیوگرافی قلب از دست یا «آنژیوگرافی رادیال»، روشی است که در آن از طریق یک سوراخ کوچک در ناحیه مچ دست، یک کاتتر باریک وارد شریان اصلی دست می‌شود. سپس این کاتتر از مسیر عروق خونی پیش رفته، تا به عروق کرونری قلب برسد و تصاویر دقیقی از آنها بیاید.
در این روش، پس از ورود کاتتر به بدن، یک ماده حاجب یا رنگی خاص از طریق آن تزریق می‌گردد. این ماده کمک می‌کند تا عروق خونی، در تصاویر رادیولوژی به‌وضوح قابل‌مشاهده باشند. پزشک می‌تواند از این طریق هرگونه تنگی، انسداد یا ناهنجاری در عروق کرونر قلب را شناسایی نماید. انجام آنژیوگرافی از دست، نسبت به روش آنژیوگرافی از ناحیه ران (فمورال) ارجح‌تر است و فواید زیر را دارد:
- خونریزی کمتر؛ به دلیل اندازه کوچک‌تر شریان دست و امکان اعمال فشار راحت تر در ناحیه مچ دست، خونریزی در این روش نسبت به روش آنژیوگرافی از پا کمتر است. البته در هر دو روش، این خونریزی جدی نبوده و قابل‌کنترل است.
- تحرک بهتر بیمار؛ پس از آنژیوگرافی قلب از دست، به دلیل کوچک‌تر بودن ناحیه جراحی و اینکه دست نسبت به پا، نقش کم اهمیت تری در تحرک دارد؛ تحرک بیمار بهتر و راحت‌تر است.
- امکان ترخیص زودتر؛ به دلایل گفته شده (خونریزی کمتر و امکان تحرک بهتر بیمار)، ترخیص از بیمارستان در همان روز انجام آنژیوگرافی قلب نیز، امکان‌پذیر است و توصیه می‌شود در صورت امکان از این روش استفاده شود.
جراحی آنژیوگرافی قلب از طریق پا
به روش مشابه آنژیوگرافی از دست، آنژیوگرافی قلب از پا نیز در مواردی انجام می‌شود. آنژیوگرافی قلب از طریق پا، روشی است که در آن برای دسترسی به عروق کرونری قلب، از یکی از شریان‌های بزرگ ناحیه کشاله ران (ناحیه‌ای که پا به لگن متصل می‌شود) استفاده می‌شود. در این روش، یک کاتتر باریک و انعطاف‌پذیر از طریق یک سوراخ کوچک در پوست ناحیه رانی، وارد شریان اصلی پا (فمورال) می‌شود.
سپس این کاتتر تحت هدایت تصاویری که بر روی مانیتور نمایش داده می‌شود، از مسیر شریان‌های اصلی بدن پیش رفته و در نهایت به عروق کرونری قلب می‌رسد. در این مرحله، یک ماده حاجب یا رنگی از طریق کاتتر تزریق می‌شود تا عروق کرونر در تصاویر رادیولوژی به‌وضوح قابل‌مشاهده باشند.
پزشک می‌تواند با بررسی دقیق این تصاویر، هرگونه تنگی، انسداد یا ناهنجاری احتمالی در عروق خون‌رسان به ماهیچه قلبی را تشخیص دهد. در صورت لزوم، اقدامات درمانی مانند آنژیوپلاستی یا کارگذاری استنت (فنر قلب) نیز می تواند به صورت همزمان انجام شود. آنژیوگرافی قلب از طریق پا زمانی کاربرد دارد، که انجام آنژیوگرافی از مسیر دست (رادیال) به دلایلی، مانند مشکلات عروقی و دسترسی کمتر به رگ های دست و بازو، امکان‌پذیر نباشد.
جدیدترین تکنولوژی آنژیوگرافی قلب شامل آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CT) است که جایگزینی برای تست استرس فراهم می‌کند. سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر، یک آزمایش تشخیصی غیر تهاجمی است که امکان تشخیص و اندازه‌گیری وجود، میزان و شدت پلاک آترواسکلروتیک در شریان‌های قلب را فراهم می‌کند. این تکنولوژی به پزشکان این امکان را میدهد که با دقت بالا و بدون نیاز به فرآیندهای تهاجمی، مشکلات قلبی و عروقی را تشخیص دهند و مداخلات درمانی را برنامه‌ریزی کنند. علاوه بر این، پیشرفت‌های اخیر در فناوری تصویربرداری، از جمله استفاده از سی تی و رزونانس مغناطیسی، دامنه تکنیک‌های آنژیوگرافی را گسترش داده است، به‌طوری‌که امکانات تشخیصی و تصویری بیشتری برای ارزیابی دقیق و غیرتهاجمی از عروق قلبی را فراهم ساخته است.
مراحل آنژیوگرافی قلب
قبل از آنژیوگرافی قلب، معمولا توصیه می‌شود برای 6 تا 8 ساعت قبل از عمل ناشتا باشید. تیم مراقبتی مدت زمانی را که باید از خوردن و آشامیدن خودداری کنید؛ به شما اطلاع می‌دهند. از پزشک خود بپرسید که آیا می‌توانید داروهای معمول خود را مصرف کنید. همچنین اگر دیابت دارید یا در مراحل اولیه بارداری هستید؛ به تیم پزشکی خود اطلاع دهید.
آنژیوگرافی علاوه بر پیچیده بودن، شرایط راحتی را برای بیمار به همراه دارد و نیازی نیست بیمار نگران شرایط عمل باشد. برای انجام آنژیوگرافی، بیمار لباس بیمارستان را پوشیده و به اتاق عمل هدایت می‌شود. این جراحی حدود 45 دقیقه طول می‌کشد. اگر اضطراب داشته باشید؛ به شما داروی آرام‌بخش داده می‌شود، تا آرامش خود را حفظ کنید.
سپس پزشک، بی‌حس‌کننده موضعی را به ناحیه عمل (مچ دست یا کشاله ران) تزریق می‌کند و شما در طول عمل دردی را احساس نمی‌کنید. پس از بی حس‌شدن موضع، پزشک کاتتر را وارد رگ اصلی می‌کند و به‌طرف رگ‌های اصلی قلب هدایت می‌کند. تصویربرداری همزمان، به پزشک امکان هدایت بهتر را میدهد. در طول این فرایند، شما هیچ‌گونه دردی احساس نمی‌کنید.
پس از قرارگرفتن کاتتر در محل مناسب، پزشک ماده حاجب را تزریق می‌کند. با استفاده از اشعه ایکس و ماده مخصوص تصویربرداری، امکان تصویربرداری از رگ‌های خون‌رسان قلب، به‌خوبی فراهم می‌شود و تصاویر سیاه و سفید روی مانیتور نمایش داده می‌شوند. شریان‌ها با رنگ تیره‌تر، در پس‌زمینه‌ای روشن نمایش داده می‌شوند. در صورت وجود انسداد یا مشکل دیگری در شریان، تصویر آن کامل تشکیل نشده و پزشک متوجه اختلال می‌شود.
اگر تصویربرداری آنژیوگرافی نشان‌دهنده انسداد جدی و مشکل‌ساز باشد؛ پزشک شما مداخله لازم را انجام میدهد. این مداخله شامل آنژیوپلاستی و استفاده از بالن و استنت (فنر قلبی) که برای باز کردن محل انسداد رگ قلبی به کار می‌رود. با این روش‌ها، به سادگی و بدون هیچ‌گونه احساس دردی، انسداد رگ خون‌رسان قلب شما برطرف می‌شود. همچنین اگر گرفتگی عروق قلبی شدید و جدی نباشد؛ پزشک تنها مصرف دارو و تغییرات مفید سبک زندگی را، به شما پیشنهاد میدهد.
پس از اتمام آنژیوگرافی قلبی، شما به بخش ریکاوری منتقل می شوید. در آنجا پرستاران به‌طور مرتب محل جراحی را کنترل می‌کنند، تا از عدم بروز خونریزی یا عفونت، اطمینان حاصل شود. پس از گذشت یک شبانه‌روز یا کمتر، با تأیید پزشک متخصص، مرخص خواهید شد.
سوالات متداول
آنژیوگرافی قلب چقدر به طول می‌انجامد؟
مدت زمان انجام آنژیوگرافی قلب، معمولاً بین 45 دقیقه تا یک ساعت است.
آیا آنژیوگرافی قلب نیاز به یهوشی بیمار دارد؟
آنژیوگرافی قلبی، به دلیل راحتی و اینکه بیمار دردی احساس نمی‌کند؛ نیازی به بیهوشی بیمار ندارد. صرفاً از داروی آرام‌بخش و بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود.
آیا آنژیوگرافی قلب عوارض جدی در پی دارد؟
آنژیوگرافی قلبی در صورتی، که توسط یک تیم پزشکی حرفه‌ای و با تجربه انجام شود؛ به‌طور معمول عوارض جدی در پی نخواهد داشت. تنها برخی عوارض خفیف، ممکن است رخ دهد، که شامل حساسیت به ماده حاجب تزریقی یا بروز عفونت جزئی، در محل ورود کاتتر است، که توسط تیم پزشکی کنترل می‌شود.
عمل آنژیوگرافی قلب یک روش تشخیصی ایمن و کارآمد،
برای بررسی سلامت عروق کرونری و تشخیص به‌موقع هرگونه تنگی یا انسداد، در این رگ‌های حیاتی بدن است. بسیاری از افراد فکر می‌کنند؛ این جراحی به دلیل ورود کاتتر به رگ‌های بدن، دردناک است؛ اما این فرایند بدون هیچ‌گونه احساس درد یا ناراحتی پیش می‌رود و نیازی به نگرانی نیست. توصیه می‌شود پس از این آزمایش، مایعات فراوان، به‌ویژه آب میل کنید تا دفع ماده حاجب مصرفی تسریع شود. همچنین از انجام فعالیت‌های سنگین، تا چند روز خودداری نمایید تا زخم محل ورود کاتتر کاملاً التیام یابد.
در نظر داشته باشید، شما می‌توانید با رعایت نکات ایمنی و دستورات پزشک، جراحی آنژیوگرافی قلب می‌تواند، راه را برای درمان‌های احتمالی آینده و افزایش طول عمر و کیفیت زندگی شما هموار سازد.
منابع و مآخذ
