نارسایی قلبی یک وضعیت پزشکی جدی است، که در آن قلب قادر به پمپاژ خون به اندازه کافی، برای تامین نیازهای بدن نیست. تشخیص نارسایی قلبی به صورت زودهنگام میتواند؛ تأثیر زیادی بر روند درمان و کیفیت زندگی بیمار داشته باشد. روش های تشخیص نارسایی قلبی، شامل ارزیابی بالینی، آزمایشهای تشخیصی و تصویربرداری است.
پزشکان معمولاً کار تشخیص را با بررسی تاریخچۀ پزشکی بیمار و نشانه های نارسایی قلبی، از جمله علائم بالینی، مانند تنگی نفس، ورم پاها و خستگی شروع میکنند. سپس ممکن است؛ آزمایشهای خونی مانند اندازهگیری سطح BNP (پپتید مغزی ناتریورتیک) را انجام دهند، که میتواند یکی از نشانه های نارسایی قلبی باشد.
همچنین تستهای تصویربرداری، مانند اکوکاردیوگرافی و MRI قلب به پزشکان کمک میکند؛ تا عملکرد قلب و ساختار آن را بررسی کنند. با استفاده از این روشها پزشکان میتوانند؛ به تشخیص نارسایی قلبی، بهطور دقیق بپردازند و برنامۀ درمانی مناسبی را برای بیماران تدوین کنند.
علائم نارسایی قلبی
نارسایی قلبی یک وضعیت جدی است، که میتواند با علائم مختلفی همراه باشد. از جمله علائم شایع آن میتوان به تنگی نفس اشاره کرد، که ممکن است؛ در حین فعالیت بدنی یا حتی در حالت استراحت رخ دهد. ورم در پاها، مچها و شکم نیز از دیگر نشانههاست، که ناشی از تجمع مایعات در بدن است.

خستگی و ضعف عمومی، کاهش توانایی انجام فعالیتهای روزمره و احساس ضربان نامنظم قلب نیز، از علائم تشخیص نارسایی قلبی به شمار میروند. همچنین برخی بیماران ممکن است؛ دچار سرفههای مزمن یا خسخس سینه شوند؛ بهویژه در هنگام دراز کشیدن.
افزایش وزن ناگهانی ناشی از احتباس مایعات نیز میتواند؛ یکی از نشانه های نارسایی قلبی باشد. شناسایی زودهنگام این علائم و مراجعه به پزشک میتواند؛ به مدیریت بهتر این بیماری و درمان نارسایی قلبی کمک کند.
تشخیص نارسایی قلبی با معاینه
تشخیص نارسایی قلبی معمولاً با ترکیبی از معاینه بالینی، تاریخچه پزشکی و آزمایشات تکمیلی انجام میشود. در معاینه بالینی، پزشک به بررسی علائمی نظیر تنگی نفس، ورم اندامها و صدای غیرطبیعی قلب میپردازد.
پزشک ممکن است؛ با استفاده از گوشدادن به صدای قلب و ریهها، نشانههای احتباس مایعات را شناسایی کند. همچنین معاینه فشار خون و ضربان قلب نیز اهمیت دارد. تاریخچه پزشکی بیمار، شامل بررسی عوامل خطر، مانند دیابت، فشار خون بالا و سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی است.
در برخی موارد، آزمایشات تکمیلی مانند نوار قلب و اکوکاردیوگرام و آزمایشهای خونی، برای ارزیابی عملکرد قلب و تعیین شدت نارسایی ضروری است. این فرآیند تشخیصی، به پزشک کمک میکند؛ تا نوع و شدت نارسایی قلبی را مشخص کرده و برنامه درمانی مناسبی را تدوین کند.
انواع آزمایش ها برای تشخیص نارسایی قلبی
علاوه بر معاینات مختلفی که پزشک متخصص برای تشخیص نارسایی قلبی انجام میدهد؛ نیاز است برای شناسایی بهتر این بیماری در بدن و شناخت انواع نارسایی قلبی، از آزمایش های مختلفی نیز استفاده کرد.
نوار قلب
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG) یکی از ابتداییترین و مهمترین آزمایشها، برای تشخیص نارسایی قلبی است. این آزمایش با ثبت فعالیت الکتریکی قلب، اطلاعاتی درباره ریتم و سرعت ضربان قلب به پزشک میدهد. نوار قلب میتواند؛ نشانههایی از بزرگ شدن قلب، نقصهای عروقی یا اختلالات الکتریکی را نشان دهد.

نوار قلب بهطور غیرتهاجمی انجام میشود و معمولاً در مطب پزشک یا بیمارستان قابل انجام است. این آزمایش میتواند به شناسایی مشکلاتی، مانند «آریتمیها»، «انفارکتوس قلبی» و سایر شرایط مرتبط با بیماریهای قلبی کمک کند. با توجه به نتایج نوار قلب پزشک میتواند؛ تصمیمات درمانی لازم را اتخاذ کند.
آزمایش خون
آزمایشهای خونی در تشخیص نارسایی قلبی نقش مهم و غیرقابل انکاری دارند. این آزمایشها میتوانند سطح مواد خاصی، مانند «پروتئینهای بیومارکر» را که در پاسخ به آسیب قلبی افزایش مییابند؛ اندازهگیری کنند. یکی از مهمترین این بیومارکرها «BNP» است، که در صورت وجود نارسایی قلبی در خون افزایش مییابد.
همچنین آزمایشهای خونی میتوانند؛ اطلاعاتی درباره عملکرد کلیهها، سطح الکترولیتها و وجود عفونتها یا التهابها ارائه دهند. با تجزیه و تحلیل نتایج این آزمایشها، پزشک متخصص و حاذق میتواند؛ به همراه دیگر راههای تشخیصی، شدت نارسایی قلبی و نیاز به درمانهای فوری را ارزیابی کند.
اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرام یک آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی است، که برای ارزیابی ساختار و عملکرد قلب استفاده میشود. این آزمایش با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از قلب ایجاد میکند و به متخصص قلب این امکان را میدهد؛ تا اندازه، شکل و عملکرد اتاقکهای قلب و دریچهها را بررسی کند.
اکوکاردیوگرام میتواند؛ کسر تخلیه قلب را که معیاری برای تعیین شدت نارسایی قلبی است؛ اندازهگیری کند. همچنین این آزمایش میتواند؛ نشانههای احتباس مایعات یا اختلالات ساختاری، مانند انسداد دریچهها را شناسایی کند. اکوکاردیوگرام بهعنوان یک ابزار کلیدی، در تشخیص نارسایی قلبی مورد استفاده قرار میگیرد.
بررسی قدرت ماهیچه قلب با EF یا کسر جهشی
«کسر تخلیه» معیاری است، که نشاندهندۀ درصد خون خارجشده از بطن چپ قلب در هر ضربان است. این پارامتر، برای ارزیابی عملکرد قلب و تشخیص نارسایی قلبی بسیار مهم است. کسر تخلیه طبیعی، معمولاً بین ۵۰ تا ۷۰ درصد است.
اگر کسر تخلیه کمتر از ۴۰ درصد باشد؛ معمولاً نشاندهندۀ نارسایی قلبی است. بررسی کسر تخلیه معمولاً با استفاده از اکوکاردیوگرام انجام میشود و اطلاعات حیاتی، دربارۀ شدت بیماری و نوع نارسایی قلبی (نارسایی قلبی با EF نرمال یا با EF کاهش یافته) ارائه میدهد. این اطلاعات به پزشکان کمک میکند؛ تا درمان مناسب را برای بیماران انتخاب کنند.
تست ورزش یا تست استرس
«تست ورزش» یا «تست استرس» یکی از روشهای مفید، برای ارزیابی عملکرد قلب در شرایط فعالیت بدنی است. در این آزمایش، بیمار تحت نظارت پزشک، بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت قرار میگیرد؛ تا سطح فعالیت بدنی را افزایش دهد. هدف این تست بررسی واکنش قلب، به فعالیت فیزیکی و شناسایی هرگونه مشکل، در جریان خون به عضلات قلب است.
این آزمایش میتواند؛ نشانه های نارسایی قلبی، آریتمیها یا بیماری عروق کرونر را شناسایی کند. همچنین نتایج تست ورزش به پزشک کمک میکند؛ تا برنامه درمانی مناسبتری برای بیمار طراحی کند و میزان توانایی جسمانی او را ارزیابی کند.
MRI قلب
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) قلب یک روش پیشرفته، برای ارزیابی ساختار و عملکرد قلب است. این آزمایش به پزشکان اجازه میدهد؛ تا تصاویری دقیق از بافتهای قلب و عروق خونی تولید کنند. MRI میتواند به شناسایی مشکلات ساختاری، مانند کاردیومیوپاتی، التهاب یا آسیبهای بافتی کمک کند و همچنین اطلاعات دقیقی، دربارۀ جریان خون و عملکرد بطنها ارائه دهد.
یکی از مزایای MRI این است، که بدون استفاده از اشعه ایکس انجام میشود و اطلاعات جامعتری، نسبت به سایر روشهای تصویربرداری، مانند اکوکاردیوگرام ارائه میدهد. این اطلاعات به تشخیص دقیقتر نارسایی قلبی و تدوین برنامه درمان کمک میکند.
آنژیوگرافی عروق کرونر
آنژیوگرافی عروق کرونر یک روش تهاجمی است، که برای بررسی وضعیت عروق کرونر قلب استفاده میشود. در این آزمایش، یک رنگ مخصوص به داخل عروق تزریق شده و تصاویر اشعه یک ماده حاجب مخصوص گرفته میشود؛ تا وجود هرگونه تنگی یا انسداد مشخص شود.
این اطلاعات ارزشمند برای تشخیص بیماری عروق کرونر، که یکی از علل شایع نارسایی قلبی است؛ بسیار مهم است. آنژیوگرافی همچنین میتواند به پزشکان کمک کند؛ تا تصمیمات درمانی مناسبی، مانند انجام عمل جراحی بایپس یا قرار دادن استنت اتخاذ کنند. این روش معمولاً در بیمارستان، تحت نظارت پزشکان متخصص انجام میشود.
بیوپسی میوکارد
«بیوپسی میوکارد» یک روش تشخیصی است، که به منظور نمونهبرداری از بافت قلب (میوکارد) انجام میشود. این روش ندرتا در بیمارانی که دچار نارسایی قلبی یا بیماریهای قلبی خاصی هستند؛ به کار میرود تا علت آسیبهای قلبی مشخص شود.
بیوپسی میوکارد معمولاً از طریق کاتتریزاسیون قلبی انجام میشود. در این روش، یک کاتتر از طریق رگهای خونی به قلب وارد شده و نمونهای از بافت میوکارد برداشت میشود.
این نمونه به آزمایشگاه ارسال میشود؛ تا تحت میکروسکوپ و آزمایشهای بیوشیمیایی بررسی شود. نتایج بیوپسی میتواند؛ به تشخیص بیماریهایی مانند نارسایی قلب کمک کند و راهنمایی برای درمان مناسب بیمار فراهم آورد.
سخن پایانی درباره تشخیص نارسایی قلبی
تشخیص نارسایی قلبی، معمولاً شامل ترکیبی از تاریخچه پزشکی، بررسی نشانه های نارسایی قلبی، معاینه بالینی و آزمایشهای تشخیصی است. پزشک ابتدا به بررسی علائم بیمار، مانند تنگی نفس، خستگی و ورم اندامها میپردازد. سپس ممکن است؛ آزمایشهایی مانند الکتروکاردیوگرام (ECG)، اکوکاردیوگرام و تستهای خون (مانند BNP) انجام شود؛ تا عملکرد قلب و وضعیت عروق خونی ارزیابی گردد.
همچنین در برخی موارد ممکن است؛ از تصویربرداریهای پیشرفته مانند MRI قلب یا اسکنهای هستهای به عنوان روش های تشخیص نارسایی قلبی استفاده شود.
برای دریافت مشاوره و تشخیص دقیق نارسایی قلبی، مراجعه به کلینیک دکتر علیزاده قویدل توصیه میشود. این کلینیک با ارائه خدمات تخصصی و تجهیزات مدرن، به بیماران کمک میکند؛ تا تشخیص صحیح و درمان مؤثری دریافت کنند. توجه به علائم و مراجعۀ بهموقع به متخصصان میتواند؛ به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی کمک کند.