اکتازی عروق کرونری قلب

حتماً تا به حال درباره تنگی عروق کرونر، که یکی از شایع‌ترین مشکلات قلبی است؛ شنیده‌اید. اما آیا می‌دانستید گاهی اوقات عروق کرونر می‌توانند؛ بیش از حد گشاد شوند و مشکلاتی را به وجود آورند؟

گشادی عروق قلبی که با نام «اکتازی عروق کرونر» (Coronary Ectasia) شناخته می‌شود. اکتازی عروق کرونر حالتی است، که در آن قطر یک یا چند رگ اصلی تغذیه‌کننده قلب، به طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد. این گشادشدگی می‌تواند جریان خون را در رگ‌های قلب مختل کند و منجر به عوارضی مانند تشکیل لخته، سکته قلبی و حتی مرگ ناگهانی شود. با وجود نادر بودن این بیماری، شناخت علائم، عوامل خطر و روش‌های درمان آن می‌تواند در تشخیص به موقع و مدیریت مؤثر این وضعیت نقش حیاتی داشته باشد. در ادامه این مقاله از کلینیک دکتر قویدل به برسی دقیق و جامع اکتازی عروق کرونر و نکات حیاتی تشخیص و درمان آن میپردازیم.

بیماری اکتازی عروق کرونر

بیماری گشادی عروق کرونر، که در اصطلاح پزشکی به آن اکتازی عروق کرونر (Coronary Artery Ectasia یا CAE) گفته می‌شود، یک وضعیت نادر اما شناخته‌شده در قلب است. این بیماری به گشاد شدن غیرطبیعی رگ‌های تغذیه‌کننده قلب اشاره دارد. در این حالت، قطر رگ‌های کرونر به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد، به طوری که بیش از ۱.۵ برابر قطر طبیعی رگ می‌شود و این گشادشدگی در بیش از یک‌سوم طول رگ مشاهده می‌شود.

اگر این گشادشدگی در سراسر طول رگ کرونر پخش شده باشد، به آن اکتازی می‌گویند، اما اگر فقط در یک ناحیه محدود رخ دهد، آن را آنوریسم کرونری می‌نامند. این وضعیت معمولاً در حین انجام آنژیوگرافی قلب تشخیصی کشف می‌شود.  

علت گشاد شدن رگ های قلب

علت گشاد شدن رگ‌های قلب یا اکتازی عروق کرونر می‌تواند پیچیده و وابسته به چند عامل مختلف باشد. مهم‌ترین دلیل این وضعیت در بزرگسالان، «آترواسکلروز» یا تصلب شرایین است که بیش از ۵۰ درصد موارد را شامل می‌شود. در این بیماری، رسوب چربی، کلسترول و کلسیم در دیواره رگ‌های قلبی باعث التهاب و تغییر ساختار آن‌ها می‌شود.

در کودکان و نوجوانان، بیماری «کاوازاکی» عامل اصلی گشادی عروق کرونر است. این بیماری که علت دقیق آن ناشناخته است؛ معمولاً در کودکان زیر ۵ سال دیده می‌شود و با تب، ضایعات پوستی، و التهاب دست و پا همراه است. گاهی اوقات، اکتازی عروق کرونر می‌تواند ریشه ژنتیکی داشته باشد؛ اما در موارد اکتسابی، علاوه بر آترواسکلروز و بیماری کاوازاکی، عوامل زیر نیز می‌توانند دخیل باشند:

1. آرتریت؛
2. عفونت‌های منجر به آمبولی؛
3. سندرم مارفان؛
4. بیماری تاکایاسو؛
5. لوپوس اریتماتوز سیستمیک.

همچنین، در برخی موارد، اکتازی عروق کرونر می‌تواند؛ نتیجه و عارضه مداخلات پزشکی مانند آنژیوپلاستی، قرار دادن استنت، یا سایر اقدامات مداخله‌ای روی عروق کرونر باشد. عوامل خطری که احتمال ابتلا به اکتازی عروق کرونر را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• فشار خون بالا؛
• سیگار کشیدن؛
• مصرف مواد مخدر، به‌ویژه کوکائین.

درک این عوامل و علل متنوع می‌تواند به پیشگیری، تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر این وضعیت کمک کند. افرادی که دارای این عوامل خطر هستند، باید تحت نظارت پزشکی منظم قرار گیرند.

خطرات گشادی عروق کرونر

گشادی عروق کرونر می‌تواند عوارض جدی و خطرناکی برای سلامت قلب به همراه داشته باشد. این عوارض می‌توانند تهدیدکننده حیات باشند و نیاز به توجه فوری پزشکی دارند. مهم‌ترین خطرات و عوارض این وضعیت عبارتند از:

1. تشکیل لخته خون (ترومبوز)؛ این مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عارضه است که می‌تواند منجر به سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد) شود.
2. سندرم‌های حاد کرونری؛ این وضعیت‌ها شامل آنژین ناپایدار و سکته قلبی هستند که می‌توانند به دلیل اختلال در جریان خون قلب رخ دهند.
3. تشکیل فیستول در حفره‌های قلبی؛ این عارضه می‌تواند باعث اختلال در عملکرد طبیعی قلب شود.
4. آمبولی دیستال؛ در این حالت، لخته‌های خون یا رسوبات می‌توانند به قسمت‌های دورتر رگ‌ها حرکت کرده و باعث انسداد جریان خون شوند.

علاوه بر این، در صورتی که برای درمان این وضعیت از استنت (فنر) استفاده شود، ممکن است عوارض خاصی رخ دهد؛ از جمله:

• جایگذاری نادرست استنت؛
• جابجایی و حرکت استنت به نقاط دیگر؛
• تشکیل لخته در استنت؛
• تنگی مجدد رگ در محل استنت.

به دلیل این خطرات جدی، افرادی که مبتلا به گشادی عروق کرونر هستند باید تحت نظارت دقیق پزشکی قرار گیرند. پیگیری منظم، رعایت دستورات پزشکی و اتخاذ سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش خطر این عوارض کمک کند.  

تشخیص و درمان اکتازی رگ های قلب

تشخیص اکتازی عروق کرونر از طریق آنژیوگرافی عروق کرونر، که روش اصلی آن است، انجام می‌شود. این روش امکان مشاهده مستقیم و دقیق ساختار و وضعیت رگ‌های قلب را فراهم می‌کند. در برخی موارد، از سونوگرافی درون عروقی ((IVUS برای ارزیابی دقیق‌تر دیواره رگ‌ها و میزان گشادشدگی استفاده می‌شود. روش‌های تصویربرداری پیشرفته دیگر مانند ام‌آر‌آی قلب و سی‌تی‌آنژیوگرافی نیز می‌توانند در تشخیص این وضعیت کمک‌کننده باشند.

درمان گشادی عروق کرونر (CAE) با چالش‌های خاصی روبرو است؛ زیرا به دلیل نادر بودن این بیماری، انجام آزمایش‌های بالینی گسترده برای مقایسه روش‌های مختلف درمانی صورت نگرفته است. با این حال، رویکردهای درمانی متعددی وجود دارد که پزشکان بر اساس شرایط خاص هر بیمار انتخاب می‌کنند:

• اصلاح عوامل خطر؛ در صورت همراهی CAE با بیماری عروق کرونر، اصلاح شدید عوامل خطر اولیه و ثانویه ضروری است. این شامل کنترل فشار خون، قند خون، کلسترول و ترک سیگار می‌شود.
• درمان دارویی؛ برای بیماران مبتلا به CAE که دچار آنژین یا ایسکمی میوکارد هستند، درمان معمولاً شامل موارد زیر است:
  1. آسپرین؛
  2. استاتین‌ها (داروهای کاهنده کلسترول)؛
  3. داروهای ضد ایسکمی.
• درمان سندرم‌های حاد کرونری؛ در صورت بروز سندرم حاد کرونری همراه با CAE، ممکن است نیاز به موارد زیر باشد:

1. ترومبولیز (حل کردن لخته)؛
2. تجویز هپارین؛
3. استفاده از مهارکننده‌های گیرنده گلیکوپروتئین IIb/IIIa؛
4. در برخی موارد، آسپیراسیون ترومبوز در حین آنژیوپلاستی اولیه ممکن است ضروری باشد.

• مداخلات تهاجمی؛ برای بیمارانی که علی‌رغم درمان دارویی حداکثری همچنان دچار آنژین هستند، مداخلات کم تهاجمی (مانند آنژیوپلاستی) یا جراحی می‌تواند مفید باشد.
• داروهای ضدانعقادی؛ برخی پزشکان استفاده از داروهای ضد انعقاد را برای طولانی مدت توصیه می‌کنند،
• جراحی؛ اگرچه به ندرت انجام می‌شود؛ اما در بیمارانی که دچار عوارض مکرر می‌شوند؛ ممکن است ضروری باشد. این عمل شامل بستن قسمت‌های ابتدایی و انتهایی رگ گشاد شده و جایگزینی آن با یک پیوند بای‌پس است. تلاش برای ترمیم رگ گشاد شده توصیه نمی‌شود؛ زیرا نتایج مطلوبی ندارد.

سوالات متداول

1. تقسیم بندی شدت اکتازی عروق کرونر چگونه است؟

گشادی عروق کرونر بر اساس اندازه به سه دسته تقسیم می‌شود:

1. خفیف: قطر رگ کمتر از 5 میلی‌متر
2. متوسط: قطر رگ بین 5 تا 8 میلی‌متر
3. شدید: قطر رگ بیشتر از 8 میلی‌متر

همچنین شایع‌ترین محل‌های درگیری عبارتند از: شریان کرونر راست (68٪)، قسمت ابتدایی شریان نزولی قدامی چپ (60٪) و شریان چرخشی چپ (50٪).

2. آیا گشادی عروق کرونر خطرناک است؟

گشادی عروق جریان خون را کند یا متلاطم میکند و ممکن است منجر به ایسکمی میوکارد و عواقب آن، از جمله سکته قلبی و مرگ ناگهانی شود. مطالعات نشان داده‌اند که گشادی عروق کرونر می‌تواند خطر مرگ قلبی را تا سه برابر و خطر سکته قلبی غیرکشنده را تا پنج برابر افزایش دهد. این آمار نشان می‌دهد که این وضعیت می‌تواند بسیار جدی باشد و نیاز به توجه و مراقبت پزشکی دارد.

3. شایع‌ترین علامت گشادی عروق کرونر چیست؟

شایع‌ترین علامت گشادی عروق کرونر، آنژین یا درد قفسه سینه است. این درد ناشی از آسیب به عضله قلب در اثر اختلال در جریان خون است. بسیاری از بیماران مبتلا به گشادی عروق کرونر از این علامت شکایت دارند. البته باید توجه داشت که علائم می‌توانند متفاوت باشند و برخی افراد ممکن است علائم دیگری مانند تنگی نفس یا خستگی را تجربه کنند.

بهترین کلینک برای درمان بیماری های قلبی – عروقی

اگرچه گشادی عروق کرونر یک بیماری نسبتاً نادر است؛ اما اهمیت آن در سلامت قلب و عروق بسیار بالاست. تشخیص به موقع و درمان سریع این وضعیت می‌تواند نقش حیاتی در پیشگیری از عوارض جدی و حتی تهدیدکننده زندگی داشته باشد.

به همین دلیل، آگاهی از علائم و مراجعه منظم به پزشک برای معاینات قلبی، به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بیشتری هستند؛ اهمیت فراوانی دارد. خوشبختانه، با پیشرفت‌های اخیر در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی، امکان مدیریت مؤثر اکتازی عروق کرونر بیش از پیش فراهم شده است.

منبع

(ncbi.nlm.nih.gov) Coronary Ectasia