آیا می دانید نارسایی قلبی در زنان چیست؟ و علائم نارسایی قلبی زنان شامل چه مواردی می شود؟ نارسایی قلبی، یک وضعیت پزشکی پیچیده است، که در آن قلب نمی‌تواند؛ خون کافی را برای تأمین نیازهای بدن، پمپاژ کند. این بیماری می‌تواند؛ به دلایل مختلفی، مانند فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر، یا مشکلات دریچه قلب ایجاد شود.
اگرچه نارسایی قلبی یک بیماری جدی و مزمن است؛ اما با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، بسیاری از بیماران می‌توانند؛ کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و عمر طولانی‌تری داشته باشند. در این مقاله، ما به بررسی دقیق علائم نارسایی احتقانی قلب زنان، دلایل ایجاد آن، تفاوت‌های سیستم قلبی- عروقی زنان و مردان، و روش‌های درمانی موجود می‌پردازیم.
علائم بیماری نارسایی قلبی در زنان
نارسایی احتقانی قلب شرایطی است، که در آن قلب نمی‌تواند؛ خون کافی را برای تأمین نیازهای بدن پمپ کند. علائم بیماری نارسایی قلبی در زنان ممکن است؛ به‌تدریج یا گاهی به‌طور ناگهانی ظاهر شوند. علائم عمومی نارسایی قلبی در زنان و مردان، شامل موارد زیر است:
- تنگی نفس هنگام فعالیت یا دراز کشیدن
- خستگی و ضعف
- تورم در پاها، مچ پا و پاها
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- کاهش توانایی ورزش کردن
- خس خس سینه
- سرفه‌ای که از بین نمی‌رود یا سرفه همراه با خلط سفید یا صورتی
- تورم ناحیه شکم
- افزایش وزن بسیار سریع به دلیل تجمع مایعات
- تهوع و کاهش اشتها
- مشکل در تمرکز یا کاهش هوشیاری
- درد قفسه سینه ناشی از حمله قلبی
اما زنان بیشتر از مردان، دچار علائم غیرمعمول زیر می‌شوند:
- خستگی غیرعادی؛ احساس خستگی شدید و مداوم، که با استراحت بهبود نمی‌یابد.
- ضعف شدید؛ احساس ضعف عمومی در بدن، که انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار می‌کند.
- تنگی نفس؛ مشکل در تنفس، حتی هنگام انجام فعالیت‌های سبک یا در حالت استراحت.
- سرگیجه؛ احساس عدم تعادل یا گیجی، که می‌تواند منجر به افتادن شود.
- تپش قلب؛ احساس ضربان شدید یا نامنظم قلب.
- افزایش ضربان قلب؛ تعداد ضربان قلب بیشتر از حد طبیعی، حتی در حالت استراحت.
- حالت تهوع؛ احساس ناخوشی در معده، که ممکن است با بی‌اشتهایی همراه باشد.
- تعرق ناگهانی یا بدون دلیل (عرق سرد)؛ عرق کردن غیرعادی بدون دلیل مشخص.
این علائم غیرمعمول، می‌تواند تشخیص نارسایی قلبی در زنان را دشوارتر کند؛ زیرا ممکن است با سایر مشکلات سلامتی، اشتباه گرفته شوند. به همین دلیل، آگاهی از این علائم و مراجعه به پزشک، در صورت مشاهده آنها بسیار مهم است.
دلایل ایجاد علائم نارسایی قلبی در زنان
نارسایی قلبی، وضعیتی پیچیده است، که می‌تواند از ضعیف شدن، آسیب‌دیدگی یا سفت شدن عضله قلب ناشی شود. در این شرایط، حفره‌های قلبی ممکن است؛ گسترش یافته و بزرگ‌تر شوند، که به نوبه خود، توانایی قلب را در پمپاژ خون کافی به بدن کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، سفت شدن بطن‌ها – که اتاق‌های اصلی پمپاژ قلب هستند- می‌تواند؛ مانع از پر شدن کامل آنها، با خون بین ضربان‌ها شود. عوامل متعددی در ایجاد این وضعیت نقش دارند؛ از عفونت‌های خاص و مصرف بیش‌ازحد الکل گرفته، تا استفاده از موادمخدر و برخی داروهای شیمی‌درمانی.
همچنین، نقش عوامل ژنتیکی در این زمینه قابل توجه است. لازم به ذکر است که شرایط دیگری نیز وجود دارند، که می‌توانند با تضعیف یا آسیب رساندن به قلب، زمینه‌ساز نارسایی قلبی شوند. برخی از مهم‌ترین عوامل ایجاد نارسایی قلبی زنان در ادامه می‌آید.
بیماری عروق کرونر و حمله قلبی
بیماری عروق کرونر شایع‌ترین علت نارسایی قلبی است. رسوب چربی در عروق می‌تواند؛ جریان خون را کاهش داده و منجر به حمله قلبی شود. این کمبود جریان خون و همچنین آسیب ناشی از حمله قلبی می‌تواند؛ توانایی پمپاژ قلب را کاهش دهد و منجر به نارسایی قلبی شود.
فشار خون بالا
فشار خون بالا قلب را مجبور می‌کند؛ سخت‌تر کار کند، که در طول زمان می‌تواند عضله قلب را ضعیف یا سفت کند و در نتیجه می‌تواند؛ نارسایی قلبی را در پی داشته باشد.
بیماری دریچه قلب
دریچه‌های قلب، وظیفه هدایت جریان خون در مسیر درست را بر عهده دارند. اگر دریچه‌ای به درستی کار نکند؛ قلب باید برای پمپاژ خون سخت‌تر کار کند. این امر می‌تواند؛ به مرور زمان قلب را ضعیف کند. درمان برخی از انواع مشکلات دریچه قلب می‌تواند نارسایی قلبی را برطرف کند.
میوکاردیت
میوکاردیت یا التهاب عضله قلب، معمولاً توسط ویروس‌ها، از جمله ویروس کووید 19، ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به نارسایی قلبی سمت چپ شود.
مشکلات مادرزادی قلبی
اگر قلب و حفره‌ها یا دریچه‌های آن به درستی شکل نگرفته باشند؛ سایر قسمت‌های قلب باید سخت‌تر کار کنند؛ تا خون را پمپاژ کنند. همان‌طور که گفته شد؛ این فشار کار اضافی بر قلب، می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
آریتمی قلبی
آریتمی قلبی یا ریتم‌های نامنظم قلب ممکن است؛ باعث شوند قلب خیلی سریع بزند، که کار اضافی برای قلب ایجاد می‌کند. ضربان قلب کُند نیز ممکن است؛ منجر به نارسایی قلبی شود. درمان ریتم نامنظم قلب ممکن است؛ در برخی افراد نارسایی قلبی را برطرف کند.
سایر بیماری‌ها
برخی بیماری‌های طولانی مدت ممکن است؛ در نارسایی قلبی مزمن نقش داشته باشند. نمونه‌هایی از این بیماری‌ها، عبارتند از دیابت، عفونت HIV، پرکاری یا کم‌کاری تیروئید، یا تجمع آهن یا پروتئین.
علل نارسایی قلبی ناگهانی نیز، شامل موارد زیر می‌شود:
- واکنش‌های آلرژیک
- هر بیماری که کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد
- لخته‌های خون در ریه‌ها
- عفونت‌های شدید
- استفاده از برخی داروها
- ویروس‌هایی که به عضله قلب حمله می‌کنند
نارسایی قلبی، معمولاً از حفره پایین سمت چپ قلب، که «بطن چپ» نامیده می‌شود؛ آغاز می‌شود. بطن چپ، اصلی‌ترین حفره پمپاژ کننده قلب است؛ اما نارسایی قلبی می‌تواند سمت راست را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد. حفره پایین سمت راست قلب، «بطن راست» نامیده می‌شود و گاهی اوقات، نارسایی قلبی هر دو سمت قلب را درگیر می‌کند. Heart failure – Symptoms and causes
آیا نارسایی قلبی زنان می‌تواند به حالت طبیعی برگردد؟
نارسایی قلبی زنان یک وضعیت جدی است، که معمولاً با گذشت زمان پیشرفت می‌کند. با این حال، در برخی موارد، با درمان های مناسب (دارویی یا روش های جراحی)، امکان بهبود نارسایی قلبی در زنان و حتی برگشت به وضعیت نزدیک به طبیعی وجود دارد. حتی در مواردی که عضله قلب آسیب دیده است؛ درمان‌های متعددی وجود دارند، که می‌توانند علائم را تسکین داده و پیشرفت بیماری را متوقف یا کند کنند.
افراد مبتلا به نارسایی قلبی در زنان چقدر می‌توانند زندگی کنند؟
مطالعات نشان می‌دهند، که افراد مبتلا به نارسایی قلبی احتقانی زنان ممکن است؛ طول عمری حدود 10 سال کمتر از افراد بدون این بیماری، داشته باشند؛ اما مهم است بدانید، که نارسایی قلبی زنان به‌هیچ‌وجه به معنای پایان زندگی نیست. با مدیریت مناسب بیماری و پیروی از توصیه‌های پزشکی، بسیاری از بیماران می‌توانند؛ زندگی طولانی و باکیفیتی داشته باشند.
تفاوت سیستم قلبی عروقی مردان و زنان
سیستم قلبی عروقی مردان و زنان، تفاوت‌های قابل توجهی دارد، که می‌تواند بر روند بیماری‌های قلبی و نحوه درمان آنها، تأثیر بگذارد. این تفاوت‌ها شامل مواردی نظیر اندازه و ساختار، عملکرد، میزان تجمع کلسترول در عروق و هورمون‌های جنسی زنانه هستند.
از لحاظ اندازه و ساختار، قلب زنان و برخی از حفره‌های آن، نسبت به مردان کوچک‌تر است. همچنین دیواره‌های جداکننده حفره‌های قلب در زنان، نازک‌تر و رگ‌های خونی ظریف‌تر هستند. در نهایت باید گفت؛ عروق خونی زنان نیز، باریک‌تر از مردان است.
از نظر عملکرد نیز، قلب زنان سریع‌تر می‌تپد؛ اما قلب مردان در هر ضربان خون بیشتری پمپاژ می‌کند. همچنین در واکنش به استرس، ضربان قلب زنان افزایش می‌یابد و خون بیشتری پمپاژ می‌شود؛ در حالی که در مردان، رگ‌ها تنگ شده و فشار خون بالا می‌رود.
در زمینه تجمع کلسترول در عروق، در مردان، پلاک کلسترول معمولاً در بزرگ‌ترین سرخرگ‌های تغذیه‌کننده قلب، تجمع می‌یابد؛ این در حالی است که در زنان، این تجمع بیشتر در کوچک‌ترین رگ‌های خونی قلب (میکروواسکولاتور) رخ می‌دهد.
از منظر تأثیر هورمون‌های جنسی زنانه نیز باید گفت؛ مطابق تحقیقات، هورمون‌های جنسی زنانه، به ویژه استروژن، اثر محافظتی بر قلب و عروق دارند. این امر باعث می‌شود زنان، به خصوص قبل از یائسگی، کمتر از مردان به بیماری‌های قلبی عروقی مبتلا شوند.
درک این تفاوت‌ها برای پزشکان و بیماران بسیار مهم است؛ زیرا می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر، درمان مؤثرتر و پیشگیری بهتر از بیماری‌های قلبی، در هر دو جنس کمک کند. همچنین، این آگاهی می‌تواند به زنان کمک کند، تا نسبت به علائم خاص بیماری‌های قلبی در خود، هوشیارتر باشند و در صورت مشاهده این علائم، سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند. Men vs. Women: How Their Hearts Differ and What It Means
درمان نارسایی قلبی در زنان
درمان نارسایی قلبی، معمولاً شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و دارودرمانی است. در موارد شدیدتر، ممکن است به جراحی نیاز باشد. در این بخش، ابتدا به درمان دارویی می‌پردازیم.
درمان دارویی نارسایی قلبی زنان
پزشکان، معمولاً از ترکیبی از داروها، برای درمان نارسایی قلبی استفاده می‌کنند. انتخاب داروها، بستگی به علت نارسایی قلبی و علائم بیمار دارد. برخی از داروهای رایج مورد استفاده عبارتند از:
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)؛ مانند اناپریل، لیزینوپریل و کاپتوپریل.
- مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs)؛ مثل لوزارتان، والسارتان و کاندسارتان.
- مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین به علاوه نپریلیزین (ARNIs)؛ مانند ساکوبیتریل- والسارتان.
- بتابلاکرها؛ از جمله کارودیلول، متوپرولول و بیزوپرولول.
- دیورتیک‌ها (قرص‌های آب)؛ مانند فوروزماید.
- مهارکننده‌های SGLT2؛ شامل کاناگلیفلوزین، داپاگلیفلوزین و امپاگلیفلوزین.
- دیگوکسین؛ که به بهبود انقباض قلب کمک می‌کند.
- ترکیب هیدرالازین و ایزوسورباید دی‌نیترات؛ برای گشاد کردن عروق خونی.
- وریسیگوات؛ برای درمان نارسایی قلبی مزمن.
پزشک ممکن است؛ دوز داروها را به طور مکرر تنظیم کند؛ به خصوص در ابتدای درمان یا زمانی که وضعیت بیمار، در حال بدتر شدن است. در موارد شدید نارسایی قلبی، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و دریافت داروها و اکسیژن مکمل باشد.
جراحی و سایر روش‌های درمانی نارسایی احتقانی قلب زنان
در مواردی که نارسایی قلبی ناشی از مشکلات خاصی باشد؛ ممکن است جراحی یا استفاده از دستگاه‌های قلبی توصیه شود. برخی از این روش‌های درمان نارسایی قلبی در زنان در ادامه می‌آیند.
جراحی بای‌پس کرونر
این جراحی برای بیمارانی، که انسداد شدید عروق کرونر منجر به نارسایی قلبی شده، توصیه می‌شود. در این روش، یک رگ خونی سالم از پا، بازو یا قفسه سینه برداشته و به بالا و پایین رگ مسدود شده در قلب، متصل می‌شود تا جریان خون به عضله قلب بهبود یابد.
ترمیم یا تعویض دریچه قلب
در صورتی که نارسایی قلبی، ناشی از آسیب دریچه قلب باشد؛ پزشک ممکن است ترمیم یا تعویض دریچه را پیشنهاد کند. عمل دریچه قلب، می‌تواند به صورت جراحی باز یا کم‌تهاجمی انجام شود.
دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD)
این دستگاه مشابه ضربان‌ساز است و برای پیشگیری از عوارض نارسایی قلبی، استفاده می‌شود. ICD ضربان قلب را کنترل کرده و در صورت بروز ریتم خطرناک، آن را اصلاح می‌کند.
درمان رسینکرونیزاسیون قلبی (CRT)
این روش، برای بیمارانی که بطن‌های قلبشان به طور هماهنگ پمپاژ نمی‌کنند؛ استفاده می‌شود. CRT سیگنال‌های الکتریکی به بطن‌ها می‌فرستد، تا عملکرد پمپاژ را بهبود بخشد.
دستگاه کمکی بطن (VAD)
این دستگاه، به پمپاژ خون از بطن‌ها به سایر قسمت‌های بدن کمک می‌کند. VAD معمولاً در بطن چپ قرار داده می‌شود و می‌تواند، به عنوان پل انتظار برای پیوند قلب یا درمان دائمی استفاده شود.
پیوند قلب
در موارد بسیار شدید نارسایی قلبی، که سایر درمان‌ها مؤثر نیستند، ممکن است پیوند قلب توصیه شود. این گزینه برای همه بیماران مناسب نیست و نیاز به ارزیابی دقیق، توسط تیم پزشکی مرکز پیوند دارد.
آیا همه افراد با نارسایی قلبی زنان، نیاز به اعمال جراحی دارند؟
خیر، همه افراد مبتلا به نارسایی قلبی زنان نیاز به جراحی ندارند. جراحی معمولاً برای موارد پیشرفته و خطرناک‌تر در نظر گرفته می‌شود. در بسیاری از موارد، نارسایی قلبی زنان را می‌توان با ترکیبی از درمان‌های دارویی و تغییرات سبک زندگی، به خوبی کنترل و مدیریت کرد. این تغییرات شامل:
- مصرف منظم داروهای تجویز شده
- مدیریت استرس
- رژیم غذایی سالم و کم‌نمک
- ورزش منظم تحت نظارت پزشک
- کنترل وزن
- ترک سیگار و الکل
هر یک از این روش‌های درمانی، دارای مزایا و خطرات خاص خود هستند و انتخاب بهترین روش، بستگی به شرایط فردی بیمار، شدت نارسایی قلبی و علت زمینه‌ای آن دارد. تصمیم‌گیری در مورد بهترین روش درمانی، باید با مشورت دقیق با تیم پزشکی متخصص صورت گیرد.
نکته پایانی پیرامون نارسایی قلبی در زنان
اگر شما یا یکی از عزیزانتان، علائم نارسایی قلبی در زنان را تجربه می‌کنید، یا نیاز به درمان‌های دارویی و جراحی قلبی دارید؛ اهمیت مراجعه به یک متخصص حرفه‌ای و باتجربه را، نمی‌توان نادیده گرفت. قلب، به عنوان یکی از حیاتی‌ترین ارگان‌های بدن، نیازمند مراقبت و توجه ویژه است.
دکتر علیرضا قویدل، متخصص برجسته قلب و عروق، استاد دانشگاه و عضو انجمن جراحان قلب ایران، با سال‌ها تجربه در زمینه درمان نارسایی قلبی زنان، آماده ارائه خدمات تخصصی به شماست. در کلینیک دکتر قویدل، ما با استفاده از پیشرفته‌ترین روش‌های تشخیصی و درمانی، و با رویکردی شخصی‌سازی شده، به هر بیمار کمک می‌کنیم تا بهترین نتیجه درمانی را تجربه کند.
