نوشیدن قهوه یکی از رایج‌ترین عادات در سراسر جهان محسوب می‌شود؛ اما برای افرادی که عمل قلب باز انجام داده‌اند؛ این سوال پیش می‌آید که آیا مصرف قهوه و عمل قلب باز سازگار هستند؟ آیا قهوه می‌تواند مضر باشد یا اینکه، مزایایی هم برای سلامت قلب دارد؟
مطالعات اخیر نشان می‌دهند که قهوه حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی است، که می‌تواند برای سلامت قلب و عروق مفید باشد؛ اما در عین حال، کافئین موجود در قهوه می‌تواند اثرات متفاوتی، بر افراد مختلف داشته باشد و گاهی، عوارضی مانند افزایش ضربان قلب یا فشار خون را به همراه داشته باشد.
در ادامه این مقاله، تمامی جوانب قهوه بعد از عمل قلب باز شامل فواید، مضرات و نحوه مصرف قهوه برای افرادی که عمل قلب باز داشته‌اند، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همچنین رژیم غذایی مناسب پس از جراحی قلب باز و اهمیت آن برای تسریع روند بهبودی نیز بررسی می‌شود.
نکات مهم تغذیه بعد از عمل قلب باز
عمل قلب باز یک جراحی نسبتا پیچیده است، که معمولاً 3 تا 4 ساعت به طول می‌انجامد. دوره نقاهت و بهبودی پس از عمل قلب باز حدود 6 تا 12 هفته طول می‌کشد، تا شما بتوانید برای بازگشت به فعالیت‌های عادی، آماده اعلام شوید.
در این دوره علاوه بر ورزش، باید رژیم غذایی سالم را نیز در برنامه خود قرار دهید تا بدن شما، بتواند بهبود یابد و ترمیم شود؛ اما زمان آن فرارسیده که رژیم غذایی خود را، به سمت یک رژیم بهتر تغییر دهید؛ چراکه قطعا نمی‌خواهید مشکلات قلبی شما دوباره برگردند؛ به ویژه بعد از یک عمل جراحی بزرگ، مانند عمل قلب باز. در ادامه نکات مهم تغذیه بعد از عمل قلب باز را در چند مورد خلاصه می‌کنیم، که رعایت آنها از مهم‌ترین اصول تغذیه بعد از جراحی قلب است:
- کاهش مصرف چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس؛ این چربی‌ها باعث انسداد شریان‌های قلب و مغز می‌شوند. مصرف چربی شما باید کمتر از 30 درصد کالری روزانه مورد نیاز باشد. غذاهای آماده، فست‌فود ها کالباس، سوسیس، غذاهای سرخ شده و پرچرب از این دسته مواد هستند که باید از آنها اجتناب کنید.
- مصرف غذاهای دریای (ماهی‌های غنی از امگا-3) دو بار در هفته؛ این موضوع در پیشگیری از التهاب شریان‌ها و در نتیجه کاهش احتمال ناپایداری و گرفتگی عروق بسیار مهم است. ماهی و غذاهای دریایی مانند بدلیل داشتن چربی های مفید مانند امگا3 به سلامت قلب وعروق کمک می‌کنند.
- کاهش وزن در صورت چاقی؛ چاقی فشار زیادی بر قلب وارد می‌کند و نیاز به اکسیژن بیشتری دارد که به این معنی است که قلب باید سخت‌تر کار کند تا خون اکسیژن‌دار بیشتری را در سراسر بدن پمپ کند. اگر اضافه وزن دارید درکنار تحرک بدنی با رژیم غذایی به وزن ایده‌آل خود برسید.
- محدود کردن مصرف نمک به کمتر از 1500 میلی‌گرم در روز؛ این کار با کاهش تجمع مایعات و جلوگیری از فشار بیش از حد بر قلب، مفید است. معمولاً به بیماران قلبی توصیه می‌شود کمتر از 2000 میلی‌گرم سدیم در روز مصرف کنند.
- افزایش مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های کم‌چرب؛ این مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند که برای سلامت قلب و عروق مفیدند.
- مصرف رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه؛ آنتی‌اکسیدان‌ها از رسوب کلسترول بد (LDL) در رگ‌های خونی جلوگیری می‌کنند، در حالی که فیبر موجود در آنها تولید کلسترول خوب (HDL) در کبد را تحریک می‌کند. فیبرهای محلول در جو دوسر، موسلی، لوبیا و عدس مفیدند.
- کاهش مصرف کربوهیدرات‌های ساده و شیرینی‌ها؛ این مواد نه تنها کالری دریافتی و در نتیجه وزن را افزایش می‌دهند، بلکه میزان تری‌گلیسیرید در خون را نیز افزایش می‌دهند. شیرینی ها، بیسکوییت ها، نوشیدنی های غیرطبیعی مانند نوشابه و… بدلیل داشتن قند ساده برای بدن مضراند.
- پرهیز از مصرف غذاهای فرآوری شده؛ این غذاها معمولاً حاوی میزان زیادی نمک، شکر یا سایر موادی هستند که برای بیماران قلبی مناسب نیستند.
- مصرف وعده‌های کوچکتر اما متعدد در روز در صورت تهوع یا کاهش اشتها بعد از عمل؛ بعد از جراحی قلبی معمولا بیمارن اشتهای کمی دارند، از طرفی نیاز بدن به مواد مغذی مانند پروتئین و ویتامین ها جهت بهبود و ریکاروی بدن بالاست. به همین توضیه می‌شود حجم وعده های غذایی کمتر و تعداد وعده ها بیشتر باشد.
- استفاده از منابع غنی از پروتئین؛ با توجه به نیاز بدن به پروتئین استفاده از منابع مفید آن مانند تخم مرغ (حداقل روزی 2 عدد)، انواع گوشت ها مانند ماهی، مرغ و… توضیه می‌شود. همچنین اگر به خوردن گوشت اشتها ندارید، به دلیل اهمیت آن میتوانید از گوشت چرخ کرده در غذاها استفاده کنید.
فواید و مضرات کافئین قهوه برای قلب
بسیاری از افراد نمی‌توانند روز خود را بدون یک یا دو فنجان قهوه شروع کنند. با این حال، علی‌رغم محبوبیت این نوشیدنی، فواید و مضرات قهوه در زمینه سلامت قلب کمی جنجالی بوده است.
دکتر «جی. مایکل گازیانو»، استاد پزشکی در دانشکده پزشکی هاروارد می‌گوید: «تفکر در مورد تأثیر قهوه بر قلب به هر دو جهت متحول شده است. در دهه 1960، قهوه به عنوان یک عامل خطر برای بیماری عروق کرونر در نظر گرفته می‌شد؛ اگرچه تحقیقات بعدی نشان داد، که فقط مصرف زیاد قهوه (بیش از پنج یا شش فنجان در روز) ممکن است به قلب آسیب برساند. دکتر گازیانو خاطرنشان می‌کند؛ اما افرادی که مقادیر بیش از حد قهوه می‌نوشند؛ اغلب از بسیاری جهات دیگر، با کسانی که از مقادیر کم قهوه لذت می‌برند؛ متفاوت هستند (می‌تواند خطرناک باشد)».
در مورد فواید قهوه برای قلب، مطالعات اخیر (2000 تا 2021) نشان داده‌اند که مصرف متعادل قهوه (1- 3 فنجان در روز) با کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا، نارسایی قلبی و آریتمی دهلیزی مرتبط است. این یافته‌ها نشان می‌دهند که مصرف متعادل و معمول قهوه می‌تواند؛ برای سلامت قلب مفید باشد. همچنین قهوه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی است، که می‌توانند از رگ‌های خونی در برابر آسیب محافظت کنند.
همان‌طور که گفته شد؛ مصرف بیش از حد قهوه (بیش از پنج یا شش فنجان در روز) می‌تواند، پتانسیل خطراتی برای قلب داشته باشد. کافئین موجود در قهوه باعث افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون می‌شود. همچنین برای افرادی که زمینه استرس و اضطراب داشته باشند؛ می‌تواند باعث افزایش این استرس و پریشانی شود.
پس به‌عنوان نتیجه‌گیری نهایی در مورد نقش قهوه در سلامت قلب، می‌توان گفت اگرچه مصرف قهوه و کافئین با دوزهای معمولی، (تا حداکثر 400 میلی‌گرم یا 5 فنجان قهوه در روز)، باعث افزایش ضربان قلب و فشارخون موقت می‌شود؛ اما نمی‌تواند برای قلب مضر باشد یا باعث ابتلا به بیماری های قلبی شود. همچنین مصرف مقادیر بالاتر قهوه (بیش از 5 فنجان در روز) توصیه نمی‌شود.
مصرف قهوه و عمل قلب باز
در ادامه این سوال پیش می‌آید که آیا مصرف قهوه، برای افرادی که عمل قلب باز انجام داده‌اند؛ مضر است یا خیر؟ اگرچه مصرف متعادل قهوه برای اکثر افراد با مشکلی برای قلب همراه نبوده است؛ اما این موضوع برای کسانی که عمل قلب باز انجام داده‌اند، متفاوت خواهد بود.
افرادی که عمل قلب باز داشته‌اند، شرایط خاصی را تجربه می‌کنند و در دوران نقاهت و ریکاوری به سر می‌برند. در این مرحله، بهتر است به قلب اجازه داده شود تا روند طبیعی خود را بازیابی کند و سیستم عصبی قلبی، با محرک های مصنوعی مانند کافئین قهوه در ارتباط نباشند. به همین دلیل، پس از عمل قلب باز، توصیه می‌شود از مصرف مواد کافئین‌دار، مانند قهوه، نوشابه‌های انرژی‌زا و چای پررنگ، خودداری کنید.
این محدودیت موقتی است و برای علاقه‌مندان به قهوه، بسیار طولانی نخواهد بود. مصرف متعادل قهوه بعد از عمل قلب باز را پس از گذراندن دوره نقاهت و با مشورت پزشک معالج، میتوانید از سر بگیرید.
لازم به ذکر است که افراد مختلف به کافئین واکنش‌های متفاوتی دارند. برخی افراد ممکن است به کافئین حساسیت بیشتری داشته باشند و باید دوز آن را کاهش دهند. علائمی مانند افزایش ضربان قلب، لرزش، اضطراب یا مشکلات خواب می‌تواند نشانه‌ای از مصرف بیش از حد کافئین باشد.
در این مقاله از تیم تولید محتوای دکتر علیرضا قویدل،
سعی کردیم تا بطور جامع، رژیم غذایی بیماران پس از جراحی و مصرف قهوه و عمل قلب باز را مورد برسی قرار دهیم. اکنون اطلاعات خوبی درباره مصرف قهوه بعد از عمل قلب باز دارید و می‌دانید افرادی که عمل قلب باز انجام داده‌اند؛ باید از مصرف مواد کافئین‌دار مانند قهوه و… خودداری کنند. همچنین در افراد عادی، مصرف قهوه به طور متعادل نه‌تنها با خطر بیماری های قلبی – عروقی همراه نخواهد بود؛ بلکه با کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی مرتبط است.
دکتر علیرضا قویدل با سال ها تجربه درخشان در زمینه درمان بیماری های قلبی – عروقی، آماده ارائه مشاوره و خدمات درمانی به شما عزیزان است. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به بخش تماس با دکتر مراجعه فرمایید.
منابع و مآخذ
