از جمله نگرانی‌های بیماران و پزشکان هنگام تصمیم‌گیری برای جراحی آئورت قلب، خطرات عمل تعویض دریچه آئورت قلب است. این عمل که به منظور جایگزینی دریچه آسیب‌دیدۀ آئورت، با یک دریچه مصنوعی یا بیولوژیک (حیوانی) انجام می‌شود؛ می‌تواند زندگی بیمار را بهبود بخشد؛ اما مانند هر جراحی بزرگ، با خطراتی همراه است.
برخی از مهم‌ترین ریسک‌های جراحی دریچه آئورت قلب، شامل خون‌ریزی، عفونت، لخته شدن خون، سکته مغزی و مشکلات مربوط به دریچه جایگزین است. همچنین، واکنش بدن به دریچه جدید و احتمال نیاز به جراحی مجدد، از دیگر چالش‌های این عمل محسوب می‌شوند.
عواملی مانند سن بیمار، شرایط پزشکی زمینه‌ای و تجربه جراح نیز، در کاهش یا افزایش انواع خطر تعویض دریچه آئورت تأثیر دارند. آگاهی از خطرات عمل تعویض دریچه آئورت قلب و مشورت با پزشک متخصص می‌تواند؛ به بیماران در تصمیم‌گیری صحیح و مدیریت ریسک‌های احتمالی کمک کند.
روش‌های مختلف تعویض دریچه آئورت
بسته به شرایط بیمار، چندین روش مختلف برای تعویض دریچه آئورت وجود دارد، که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب به عواملی مانند سن بیمار، وضعیت سلامتی، شدت آسیب دریچه و ترجیحات شخصی بستگی دارد. در ادامه، سه روش اصلی تعویض دریچه آئورت را بررسی می‌کنیم.
تعویض دریچه آئورت با جراحی قلب باز
تعویض دریچه آئورت با جراحی باز، روش سنتی و رایج‌ترین شیوه برای جایگزینی دریچه آسیب‌دیده است. در این روش، جراح قفسه سینه را باز کرده و از دستگاه قلب و ریه مصنوعی، برای حفظ جریان خون در بدن استفاده می‌کند.
سپس دریچه معیوب برداشته شده و یک دریچه مصنوعی مکانیکی یا بیولوژیک جایگزین آن می‌شود. دریچه‌های مکانیکی از جنس پلی کربن هستند و طول عمر بالایی دارند؛ اما بیمار باید تا پایان عمر، از داروهای ضد انعقاد (مانند وارفارین) استفاده کند.
دریچه‌های بیولوژیک (حیوانی یا انسانی) نیازی به مصرف مداوم دارو ندارند؛ این روش برای بیمارانی که شرایط جسمی مناسبی دارند و نیاز به تعویض کامل دریچه دارند؛ مناسب است.
جایگزینی دریچه آئورت با روش TAVI یا TAVR
روش TAVI یا TAVR یک روش کم‌تهاجمی برای تعویض دریچه آئورت است، که به‌ویژه برای بیمارانی که جراحی باز برای آن‌ها خطرناک است؛ استفاده می‌شود.
در این روش، دریچه جدید از طریق یک کاتتر (لوله باریک) که معمولاً از شریان کشاله ران وارد می‌شود؛ به محل دریچه آسیب‌دیده هدایت شده و در جای خود باز می‌شود.
این روش نیاز به برش وسیع ندارد و بیمار، دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد. معمولاً برای بیماران مسن‌تر یا افرادی، که شرایط جسمی آن‌ها جراحی باز را پرخطر می‌کند؛ توصیه می‌شود. اگرچه TAVI کمتر تهاجمی است؛ اما خطراتی مانند نشتی دریچه، سکته مغزی یا آسیب عروق وجود دارد.
تعویض دریچه آئورت به روش کم تهاجمی
مینی‌توراکوتومی (mini-thoracotomy) یک روش کم‌تهاجمی دیگر، برای تعویض دریچه آئورت است، که در آن به جای باز کردن کامل قفسه سینه، یک برش کوچک در سمت راست یا بالای قفسه سینه ایجاد می‌شود.
این روش به جراح اجازه می‌دهد؛ تا با استفاده از ابزارهای ویژه، دریچه معیوب را خارج کرده و دریچه جدید را جایگزین کند. مزیت اصلی مینی‌توراکوتومی، کاهش درد پس از عمل، کوتاه‌تر شدن زمان بهبودی و کاهش خطر عفونت است.
این روش برای بیمارانی، که نیاز به تعویض دریچه دارند؛ اما مایل به انجام جراحی باز نیستند یا ریسک جراحی در آن‌ها بالا است؛ گزینه مناسبی محسوب می‌شود. بااین‌حال، این روش برای همه بیماران مناسب نیست. Aortic valve repair and aortic valve replacement
خطرات عمل تعویض دریچه آئورت قلب
عمل آئورت قلب اگرچه فواید زیادی دارد؛ اما مانند هر عمل دیگری، با خطرات و عوارض بالقوّه‌ای همراه است. نوع روش جراحی (جراحی باز یا کم‌تهاجمی)، وضعیت کلی بیمار، سن و بیماری‌های زمینه‌ای، همگی بر میزان خطرات تأثیر دارند.
آگاهی از عوارض و ریسک‌های جراحی دریچه آئورت برای بیمار و خانواده‌اش، به تصمیم‌گیری بهتر و آمادگی بیشتر کمک می‌کند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین خطرات عمل تعویض دریچه آئورت قلب می‌پردازیم.
عوارض قلبی و عروقی
یکی از مهم‌ترین ریسک‌های جراحی دریچه آئورت، عوارض قلبی و عروقی است، که شامل سکته قلبی، نارسایی قلبی و نامنظمی‌های ضربان قلب (آریتمی) می‌شود.
در حین یا پس از عمل ممکن است؛ جریان خون به قلب کاهش یابد و منجر به حمله قلبی شود. همچنین، آسیب به عضله قلب یا اختلال در عملکرد دریچه جدید می‌تواند؛ باعث نارسایی قلبی گردد.
آریتمی‌های قلبی به‌ویژه فیبریلاسیون دهلیزی، یکی از عوارض شایع بعد از عمل هستند، که نیاز به دارو یا در مواردی، ضربان‌ساز (Pacemaker) دارد. برای کاهش عوارض جراحی تعویض دریچه آئورت، بیماران باید تحت نظارت دقیق باشند و بعد از جراحی، توصیه‌های پزشکی را به‌دقت رعایت کنند.
خطرات مربوط به لخته شدن خون و سکته مغزی
تشکیل لخته خون، یکی دیگر از خطرات عمل تعویض دریچه آئورت قلب است. این لخته‌ها می‌توانند؛ در دریچه مکانیکی یا عروق خونی ایجاد شده و جریان خون به مغز یا سایر اندام‌ها را مسدود کنند.
اگر لخته به مغز برسد، می‌تواند باعث سکته مغزی شود، که عوارض جدی مانند فلج، اختلال گفتار یا حتی مرگ را به همراه دارد. برای کاهش این خطر تعویض دریچه آئورت، بیمارانی که دریچه مکانیکی دریافت می‌کنند؛ باید به‌طور مادام‌العمر از داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین (Warfarin) استفاده کنند.
مصرف دقیق دارو و کنترل منظم میزان انعقاد خون (INR) ضروری است. بیمارانی که دریچه بیولوژیک دارند؛ کمتر در معرض خطر لخته شدن خون قرار دارند؛ اما همچنان در ماه‌های اول بعد از جراحی، نیاز به مصرف داروهای ضد انعقاد دارند.
عفونت و التهاب
عفونت یکی از عوارض احتمالی عمل تعویض دریچه آئورت است، که می‌تواند در محل جراحی (عفونت زخم) یا در دریچه مصنوعی (اندوکاردیت) رخ دهد. اندوکاردیت (endocarditis) یک عفونت جدی است، که ممکن است عملکرد دریچه جدید را مختل کرده و زندگی بیمار را به خطر بیندازد. علائم عفونت، شامل تب مداوم، درد قفسه سینه، خستگی و تورم است.
برای پیشگیری از عفونت، رعایت بهداشت، مصرف آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه، طبق دستور پزشک و مراجعه منظم برای معاینه ضروری است. بیمارانی که سابقه بیماری‌های خودایمنی، دیابت یا سیستم ایمنی ضعیف دارند؛ بیشتر در معرض خطر عفونت هستند. در صورت بروز علائم عفونت، باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود؛ تا درمان مناسب انجام گیرد.
نارسایی دریچه و نیاز به جراحی مجدد
نارسایی دریچه جدید، یکی از عوارض احتمالی است که ممکن است؛ به دلایلی مانند جابجایی دریچه، نشتی، فرسایش یا رسوب کلسیم رخ دهد. دریچه‌های بیولوژیک، به‌طور متوسط ۱۰ حدود تا ۲۰ سال دوام دارند و پس از آن ممکن است؛ نیاز به تعویض مجدد داشته باشند.
در مقابل، دریچه‌های مکانیکی دوام خیلی بیشتری (دائمی) دارند؛ اما خطر لخته شدن خون در آن‌ها بیشتر است. علائم نارسایی دریچه شامل تنگی نفس، خستگی شدید، ورم پاها و درد قفسه سینه است.
تشخیص به‌موقع نارسایی دریچه، با انجام آزمایش‌هایی مانند اکوکاردیوگرافی امکان‌پذیر است. برخی بیماران ممکن است؛ نیاز به جراحی مجدد داشته باشند، که خطرات بیشتری نسبت به عمل اول دارد. Aortic valve replacement – Risks
کاستن از خطر تعویض دریچه آئورت قلب
عمل تعویض دریچه آئورت قلب، اگرچه یک جراحی موثر برای بهبود عملکرد قلب است؛ اما با خطراتی مانند عوارض قلبی، لخته شدن خون، عفونت و نارسایی دریچه همراه است.
خوشبختانه، با رعایت برخی اقدامات قبل، حین و بعد از جراحی، می‌توان ریسک‌های جراحی دریچه آئورت را کاهش داد. آگاهی بیماران از این روش‌ها و همکاری نزدیک با تیم پزشکی، نقش مهمی در بهبود نتایج جراحی دارد. در ادامه، به سه راهکار موثر برای کاهش خطرات عمل تعویض دریچه آئورت قلب پرداخته‌ایم.
آمادگی کامل قبل از جراحی
آمادگی مناسب قبل از جراحی، تأثیر بسزایی در کاهش عوارض جراحی تعویض دریچه آئورت دارد. بررسی جامع وضعیت سلامت بیمار، از طریق آزمایش‌های خون، تصویربرداری (مانند اکوکاردیوگرافی و سی‌تی‌اسکن) و ارزیابی عملکرد قلب و ریه بسیار ضروری است.
این ارزیابی‌ها به تیم پزشکی کمک می‌کند؛ تا روش جراحی مناسب (جراحی باز یا روش‌های کم‌تهاجمی مانند TAVI) را انتخاب کنند. کنترل عوامل خطرزا مانند فشار خون، دیابت و کلسترول بالا اهمیت زیادی دارد.
همچنین، بیماران باید از مصرف سیگار و الکل خودداری کرده و وزن خود را در محدوده سالم نگه دارند. پزشکان معمولاً قبل از جراحی، داروهای ضدانعقاد را مدیریت می‌کنند و در صورت لزوم، آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از عفونت، تجویز می‌کنند.
مراقبت‌های دقیق حین و بلافاصله بعد از جراحی
اجرای دقیق پروتکل‌های پزشکی در طول جراحی و دوره بهبودی اولیه، نقش مهمی در جلوگیری از عوارض دارد. تیم جراحی از دستگاه قلب و ریه مصنوعی برای حفظ گردش خون استفاده کرده و از تکنیک‌های پیشرفته، برای کاهش آسیب به بافت‌های قلب بهره می‌برند.
انتخاب دقیق نوع دریچه (مکانیکی یا بیولوژیک) بر اساس سن بیمار و شرایط کلی او نیز به بهبود نتایج کمک می‌کند. پس از جراحی، بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) منتقل می‌شود و به‌دقت، تحت نظر قرار می‌گیرد.
کنترل فشار خون، ریتم قلب، سطح اکسیژن و جلوگیری از لخته شدن خون، از اولویت‌های اصلی است. استفاده از داروهای ضدانعقاد، طبق دستور پزشک بسیار مهم است.
پیگیری و مراقبت طولانی‌مدت بعد از جراحی
مراقبت‌های منظم و پیگیری مداوم بعد از عمل، برای کاهش خطرات طولانی‌مدت ضروری است. بیماران باید به‌صورت منظم، برای ارزیابی عملکرد دریچه جدید به پزشک مراجعه کنند. انجام آزمایش‌های تصویربرداری مانند اکوکاردیوگرافی، هرگونه نشتی یا نارسایی دریچه را در مراحل اولیه، شناسایی می‌کند.
بیماران دارای دریچه مکانیکی، باید داروهای ضدانعقاد را طبق برنامه مصرف کرده و سطح انعقاد خون (INR) را به‌طور مرتب بررسی کنند؛ تا از تشکیل لخته جلوگیری شود.
رعایت بهداشت دهان و دندان، برای پیشگیری از عفونت دریچه (اندوکاردیت) و مصرف آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه، قبل از اقدامات دندان‌پزشکی بسیار مهم است. همچنین، تغییر سبک زندگی شامل تغذیه سالم، ورزش منظم و اجتناب از مصرف دخانیات، به حفظ سلامت قلب و افزایش عمر دریچه کمک می‌کند.
سخن پایانی درباره خطرات عمل تعویض دریچه آئورت قلب
عمل تعویض دریچه آئورت قلب یک جراحی حیاتی، برای بهبود عملکرد قلب و افزایش کیفیت زندگی، در بیماران مبتلا به مشکلات دریچه‌ای است. با این حال، مانند هر جراحی بزرگی، با خطراتی همراه است، که شامل عوارض قلبی و عروقی، لخته شدن خون، سکته مغزی، عفونت و احتمال نارسایی دریچه جدید می‌شود.
آگاهی از خطرات عمل تعویض دریچه آئورت قلب و رعایت توصیه‌های پزشکی قبل، حین و بعد از عمل، نقش مهمی در کاهش ریسک‌های جراحی دریچه آئورت دارد.
آمادگی کامل قبل از جراحی، مراقبت‌های دقیق در دوره بستری و پیگیری منظم پس از عمل، می‌تواند به کاهش خطر تعویض دریچه آئورت، بهبود نتایج و افزایش طول عمر دریچه جدید کمک کند. همکاری مستمر بیمار با تیم پزشکی، مصرف صحیح داروها و اصلاح سبک زندگی نیز، از عوامل مؤثر در موفقیت این جراحی هستند.
آئورت ممکن است؛ به مشکلات و بیماری‌های مختلفی دچار شود؛ در این مقاله به بررسی مشکلات جراحی یکی از این بیماری‌ها پرداختیم؛ همچنین پیش از این به آنوریسم آئورت کاذب و مشکلات ناشی از آن و روش‌های درمان آن پرداخته‌ایم.
