با رسیدن به سنین پیری، مشکلات و محدودیت‌هایی برای افراد ایجاد می‌گردد. با توجه به تغییرات جسمانی شدیدی که در افراد مسن ایجاد می‌گردند؛ حفظ و مراقبت از سلامتی آن‌ها اهمیت بسیاری دارد. به همین دلیل، آشنایی با نکات بهداشتی سالمندان و سلامت قلب سالمندان، برای هر فردی لازم است.
از نظر بیولوژیکی، در سنین پیری، مولکول‌ها و سلول‌های متعددی در بدن دچار آسیب می‌شوند. به همین دلیل، معمولا ظرفیت ذهنی و جسمی افراد کاهش پیدا می‌کند. همین موضوع تا حد زیادی قدرت سیستم ایمنی بدن را، تحت تاثیر قرار داده و زمینه ابتلا به انواع بیماری‌ها را فراهم می‌سازد.
از مهم‌ترین بیماری‌های شایع سالمندان، که در اکثر افراد اعم از زن و مرد دیده می‌شود؛ می‌توان به کم‌شنوایی، آب مروارید، بیماری‌های قلب و عروق، دیابت و بیماری‌های ریوی اشاره کرد. تاثیر سن بر این‌گونه بیماری‌ها به شکلی است، که یک فرد سالمند ممکن است؛ به چند بیماری مزمن به صورت همزمان مبتلا گردد. درهرحال، دانستن نکات بهداشتی سالمندان، می‌تواند باعث محافظت از قلب سالمندان بشود و احتمال ابتلا به انواع بیماری، ازجمله بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
آخرین فناوری‌ها برای سلامت سالمندان، شامل یک مجموعه از پیشرفت‌های نوآورانه است، که هدف آن بهبود مراقبت‌های پزشکی و نگهداری از سلامت فیزیکی و روانی افراد سالمند است. این فناوری‌ها، شامل دستگاه‌های پوشیدنی هوشمند با قابلیت‌های سنجش پیوسته از فشار خون، ضربان قلب، سطح فعالیت و سایر شاخص‌های بهداشتی است.
از جمله فناوری‌های جدید برای سلامت سالمندان می‌توان، به استفاده از ابزارهای نظارت از راه دور، ارتباطات تله‌مدیسین، پلتفرم‌های دیجیتال برای مدیریت پزشکی، و روش‌های تصویربرداری پیشرفته برای تشخیص و پیگیری بیماری‌ها اشاره کرد. این پیشرفت‌ها، باعث بهبود کیفیت زندگی و افزایش امکانات مراقبتی، برای افراد سالمند می‌شود و نقش مهمی در ارتقای سطح بهزیستی و سلامت جامع جامعه سالمندان دارد.
تعریف سالمندی و نکات بهداشتی سالمندان چیست؟
از نظر بیولوژیکی، تعریف سالمندی یا پیری عبارت است، از دورانی که شخص، طیف گسترده‌ای از آسیب‌های مولکولی و سلولی را تجربه می‌کند. البته این‌گونه آسیب‌ها، به یک‌باره ایجاد نشده و در طول زمان رخ می‌دهند. در هر حال، با گذشت زمان و وقوع تغییرات جسمانی و حتی روانی، ظرفیت ذهنی و جسمی فرد کمتر می‌شود. به این ترتیب، خطر ابتلا به بیماری‌های متعدد افزایش پیدا می‌کند، که در نهایت می‌تواند باعث وقوع مرگ شود.
علاوه‌بر تغییرات بیولوژیکی، یک شخص سالمند، تغییرات روانی را نیز در زندگی خود تجربه می‌کند. بازنشستگی، مرگ دوستان یا شرکا و یا نقل مکان به شهر یا محله مناسب‌تر، از جمله این تغییرات هستند.
هر یک از این اتفاقات در نوع خود می‌توانند؛ تاثیراتی را بر جسم و ذهن افراد بگذارند. آشنایی با نکات بهداشتی سالمندان، برای حفظ سلامت جسم و روان آن‌ها لازم است؛ زیرا این مساله، راهکار مناسبی برای داشتن طول عمری بیشتر و زندگی راحت‌تر خواهد بود. Ageing and health
مهم‌ترین بیماری‌های شایع سالمندان کدامند؟
افزایش سن، باعث پیری اعضای بدن و ایجاد برخی اختلالات، در عملکرد آن‌ها می‌شود. این بیماری‌ها می‌توانند؛ کیفیت زندگی افراد را، به‌طور قابل توجهی کاهش دهند. ضمن اینکه، با افزایش سن، افراد نمی‌توانند آن‌گونه که باید، از خود مراقبت کنند؛ اما آشنایی با راهکارهای حفظ سلامت و نکات بهداشتی سالمندان، زندگی افراد در دوران پیری را راحت‌تر می‌کند.
آمارها نشان می‌دهند، که نزدیک به ۹۹ درصد از سالمندان، حداقل به یک بیماری مزمن مبتلا هستند. تعدادی از بیماری‌های شایع سالمندان، شامل بیماری‌های قلبی، دیابت و مشکلات استخوانی و ماهیچه‌ای هستند. در ادامه، به بیماری‌های شایع و نکات بهداشتی سالمندان که رعایت آن‌ها، سطح سلامت افراد را افزایش می‌دهد، می‌پردازیم.
انواع بیماری‌های قلبی در سالمندان
قلب یک ماهیچه پرتکاپو و حیاتی‌ترین اندام بدن است و سلامت قلب سالمندان بسیار مهم است. این ماهیچه، خون را به همه اندام‌های بدن پمپاژ می‌کند. هنگامی که سن بالا می‌رود؛ تغییراتی در ساختار و عروق قلب ایجاد می‌گردد و می‌توان گفت؛ رابطه نزدیکی، بین بیماری های قلبی و افزایش سن وجود دارد. همین مساله باعث ابتلا به بیماری‌ها و نارسایی قلبی خواهد شد.
محافظت از قلب در سالمندان بسیارمهم است؛ چون بیماری قلبی، یک بیماری مزمن است که حدود دو سوم مرگ و میر در افراد سالمند، از آن ناشی می‌شود. علائم بیماری قلبی در بسیاری از موارد، قابل مشاهده نیستند.
بنابراین ممکن است؛ افراد به علائم جزئی نیز، توجهی نشان نداده و جان خود را به خطر اندازند. اگر با نکات بهداشتی سالمندان، از قبل آشنایی داشته باشید؛ احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی در سنین بالاتر کاهش پیدا می‌کند.
در افراد مسن‌تر از 75 سال، نارسایی احتقانی قلب، به نسبت 10 برابر بیشتر از جوانان رخ می‌دهد. بیماری عروق کرونر (اغلب ناشی از آترواسکلروز) نیز، به طور معمول رخ می‌دهد و به‌طور نسبی شایع است. همچنین، فشار خون بالا و افت فشار خون ارتواستاتیک، در افراد سالمندتر، به‌طور معمول شایع‌تر است.
از جمله مشکلات شایع در افراد مسن، که باعث به خطر افتادن سلامت قلب سالمندان می‌شود؛ فشار خون بالا و گرفتگی عروق قلب است. علائم فشار خون بالا ممکن است؛ شامل سردرد مزمن، سرگیجه، یا تاری دید باشد.
همچنین، گرفتگی رگ‌های قلب می‌تواند؛ منجر به درد قلبی، ضربان نامنظم و نارسایی قلبی شود. آریتمی قلبی نیز ممکن است؛ به عنوان علامت دیگری از مشکلات قلبی در افراد مسن ظاهر شود، که معمولاً با افزایش ضربان قلب همراه است.
استرس نیز می‌تواند؛ بر قلب و عروق تأثیرات منفی داشته باشد و عوارضی از قبیل درد قلبی یا افزایش فشار خون را تشدید کند. بهتر است؛ افراد مسن با مشکلات قلبی و عروقی، مراقبت دقیقی داشته باشند و در صورت لزوم، به متخصص قلب مراجعه کنند، تا از تشخیص و درمان مناسب برخوردار شوند.
راهکارهای مدیریت سلامت قلبی
از نکات بهداشتی و سلامتی برای افراد مسن در مقابل بیماری‌های قلبی، می‌توان به مواردی نظیر «ورزش کردن روزانه به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه»، «محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع»، «کم کردن مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی یا حذف کلی آن»، «ترک کردن سیگار»، «اندازه‌گیری فشار خون به صورت منظم» و «محدود کردن مقدار نمک مصرفی روزانه» اشاره نمود. 6 Common Health Problems in Elderly and Ways to Manage them Right
در کنار راهکارهای مربوط به سبک زندگی و سلامت قلبی، استفاده از جدیدترین فناوری‌ها برای سلامت قلب سالمندان، شامل مجموعه‌ای از پیشرفت‌های نوآورانه است، که بهبود مراقبت و نظارت قلبی برای سالمندان را فراهم می‌کند.
این فناوری‌ها شامل دستگاه‌های قابل استفاده پوشیدنی پیشرفته، با حسگرها برای پیگیری پیوسته ضربان قلب، ریتم و سطوح فعالیت می‌شود. فناوری هوشمندی که در این دستگاه‌ها تعبیه شده است؛ می‌تواند ناهنجاری‌های ریتم قلب را شناسایی کرده و به سالمندان و پرستاران ایشان، به سرعت هشدار دهد.
به علاوه، تله‌مدیسین و ابزارهای نظارت از راه دور، امکان ارتباط بین سالمندان و پزشکانشان را فراهم می‌کنند و مدیریت پیشگیرانه سلامت قلب را از خانه، به‌راحتی تسهیل می‌کنند.
تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته، مانند MRI قلبی و سی تی اسکن، ارزیابی‌های دقیقی از عملکرد و ساختار قلب ارائه می‌دهند و در شناسایی زودهنگام و برنامه‌ریزی درمان، کمک می‌کنند. به‌طور کلی، این پیشرفت‌های فناوری، انقلابی در مدیریت سلامت قلب سالمندان ایجاد می‌کنند و بهبود نتایج و کیفیت زندگی را گسترش می‌دهند.
دیابت یک بیماری رایج در دوران سالمندی
یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی که افراد، در هر سنی می‌توانند به آن مبتلا شوند؛ دیابت است. ابتلا به این بیماری تا حد زیادی، به سبک زندگی افراد بستگی دارد؛ اما گاهی دیابت می‌تواند از سندروم متابولیک و به صورت ارثی ایجاد گردد. در هر حال، رعایت نکات بهداشتی سالمندان در هر یک از این افراد، راهکار مناسبی به نظر می‌رسد.
هنگامی که شخص دچار مشکلات سوخت‌وسازی می‌شود؛ پردازش قند در بدن وی به‌خوبی انجام نمی‌گیرد. در نتیجه سطح قند خون بالا رفته و اثرات جدی، بر سلامت خواهد گذاشت. بیماری دیابت نوع ۲، بیماری خطرناک و البته قابل کنترلی محسوب می‌شود؛ البته با شرط رعایت نکات بهداشتی سالمندان. در صورتی که این بیماری به صورت درمان‌نشده رها شود؛ اثرات طولانی‌مدتی ایجاد خواهد کرد، که عبارتند از:
- بیماری‌های قلبی
- بیماری‌های کلیوی
- سیروز کبدی
راهکارهای کنترل دیابت
همیشه پیشگیری بهتر از درمان پاسخ می‌دهد. به همین دلیل، بهتر است در سنین قبل از دوران سالمندی، برخی نکات را رعایت کنید. البته رعایت نکات بهداشتی سالمندان، برای پیشگیری یا مدیریت دیابت نیز خالی از لطف نیست. در ادامه به برخی از اقدامات مهمی، که باید برای پیشگیری از دیابت رعایت نمایید؛ اشاره می‌کنیم:
- ورزش کردن و پرهیز از بی‌تحرکی در طول روز؛
- اصلاح رژیم غذایی و کاهش کربوهیدرات‌ها و چربی‌های ناسالم؛
- انجام آزمایش قند خون به صورت دوره‌ای و منظم؛
- پیگیری کردن مصرف داروها بر اساس دستور پزشک؛
- پرهیز از تغییر دوز یا قطع داروها بدون اجازه پزشک معالج.
نکات بهداشتی سالمندان درباره کم آبی بدن در دوران پیری
یکی دیگر از بیماری‌های شایع سالمندان در دوران پیری، کم شدن آب بدن است. به این معنا که بدن سالمندان، سطح کافی از مایعات را دریافت نمی‌کند. کم آبی بدن می‌تواند؛ تاثیرات نامطلوبی بر سلامت جسمانی شخص بگذارد. از مهم‌ترین بیماری‌هایی، که در اثر کم آبی بدن ایجاد می‌گردند؛ می‌توان به عفونت دستگاه ادراری و به هم خوردن تعادل الکترولیت‌ها اشاره نمود.
برخی نکات بهداشتی و سلامتی، برای افراد مسن در زمینه کم آبی بدن، شامل نوشیدن حداقل ۳ لیتر آب در طول در روز (البته افراد مبتلا به انواع نارسایی قلبی نباید بیش‌ازحد آب بنوشند) و کم کردن مصرف نوشیدنی‌هایی که مایعات بدن را کاهش می‌دهند؛ مانند نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکل است.
یبوست مزمن و پیشگیری از آن در سالمندان
یکی از بیماری‌های احتمالی، که رعایت نکات بهداشتی و سلامتی برای افراد مسن را الزامی می‌کند؛ یبوست مزمن است. در واقع، بسیاری از افراد با رسیدن به سنین سالمندی، توانایی خود را برای دفع صحیح مدفوع از دست می‌دهند.
هرچند یبوست مزمن به خودی خود، پیامد جدی دربرندارد؛ اما طولانی شدن آن می‌تواند؛ عوارض و مشکلات ناراحت‌کننده‌ای مانند «نفخ شدید»، «سوء‌هاضمه»، «درد معده» و «حالت تهوع» را در پی داشته باشد.
در این میان، توجه به این نکته لازم است، که اصلی‌ترین موضوعی که می‌تواند یبوست را در پی داشته باشد؛ کاهش فیبر در رژیم غذایی است. همچنین، کم شدن فعالیت بدنی، نقش بسزایی در یبوست دوران سالمندی خواهد داشت.
بهبود یبوست در سالمندان
از راهکارهای حفظ سلامت و نکات بهداشتی سالمندان برای پیشگیری از یبوست، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- افزایش مقدار میوه‌ها و سبزیجات برگ سبز، در رژیم غذایی؛
- هیدراته نگه داشتن بدن؛
- ورزش منظم و فعالیت کافی، برای حفظ حرکات روده و داشتن روده‌ای سالم.
در صورت اصلاح سبک زندگی و رعایت نکات بهداشتی بالا، مشکل یبوست باید برطرف شود؛ اما اگر مشکل همچنان باقی باشد؛ باید با یک متخصص صحبت کنید.
بیماری‌های مربوط به سلامت روان در سالمندان
رعایت نکات بهداشتی سالمندان، به بیماری‌های سلامت روان نیز مربوط می‌شود؛ زیرا یکی از عوارض افزایش سن در زنان و مردان، وقوع مشکلات مربوط به سلامت روان است. با افزایش سن، نه تنها وضعیت جسمانی، بلکه سلامت روان نیز دچار تغییراتی می‌شود؛ «آلزایمر»، «افسردگی» و «اضطراب»، سه بیماری اعصاب و روان رایج در بین افراد مسن هستند.
حدود ۱۵ درصد از افراد بالای ۶۰ سال، امکان ابتلا به بیماری‌های روانی را دارند. برخی از نکات بهداشتی سالمندان و راهکارهای حفظ سلامت روان شامل موارد زیر هستند:
- افزایش ارتباط با اطرافیان، شامل دوستان، خانواده و همسایگان؛
- پذیرش یک حیوان خانگی؛
- کنترل احساسات و عواطف از طریق نوشتن؛
- داشتن یک سرگرمی لذت‌بخش مانند باغبانی، سفالگری و بافندگی. Old Age Problems and Their Solutions
بیماری‌های مربوط به استخوان و مفاصل
از بیماری‌های شایع سالمندان، بیماری‌های مربوط به استخوان و مفاصل هستند. «آرتریت روماتوئید»، «استئو آرتریت» و دردهای عضلانی، از رایج‌ترین اختلالات در ۵۰ درصد، از افراد بالای ۶۵ سال به حساب می‌آیند.
مشکلات حرکتی ناشی از این‌گونه بیماری‌ها، به شدت بر کیفیت زندگی افراد سالمند تاثیر می‌گذارد. از مهم‌ترین نکات بهداشتی سالمندان مبتلا به بیماری‌های مفصل و ماهیچه، می‌توان موارد زیر را در نظر گرفت:
- مصرف غذاهای غنی از ویتامین D و کلسیم؛
- قرار گرفتن در معرض آفتاب؛
- مصرف مغزها، دانه‌ها و ماهی‌های چرب مانند سالمون؛
- انجام آزمایش برای تشخیص بیماری آرتریت؛
- استفاده از تکیه‌گاه‌های مناسب در حمام و دستشویی.
چه کسی می‌تواند نکات بهداشتی سالمندان را به آن‌ها آموزش دهد؟
تا اینجا راهکارهای حفظ سلامت و نکات بهداشتی سالمندان و محافظت از قلب در سالمندان را توضیح دادیم. معمولا برای بررسی وضعیت سلامت قلب سالمندان نیاز به چکاپ‌های منظم است. دکتر علیرضا قویدل یکی از بهترین پزشکان جراح قلب و عروق هستند.
ایشان برای بررسی سلامت قلب سالمندان، راهنمای خوبی خواهند بود. چنانچه قصد انجام معاینات دوره‌ای، برای خود یا عزیزانتان را دارید؛ می‌توانید برای ملاقات حضوری و تماس با دکتر علیرضا قویدل اقدام نمایید.
