هنگامی که فرد به یکی از نارسایی‌های پیچیده قلبی دچار باشد؛ ممکن است عمل جراحی قلب بسته، راهکار مناسبی نباشد. عمل قلب باز (Open heart surgery) که آن را، به عنوان جراحی کلاسیک قلب نیز می‌شناسند؛ برای درمان بیماریهای قلبی پیچیده، مناسب‌تر خواهد بود؛ برای مثال، در جراحی دریچه‌های قلبی، اگر وضعیت عمومی بیمار مساعد باشد؛ استفاده از جراحی قلب باز بهترین روش است.
اصولا جراحی قلب با روش کلاسیک، به درمان انواع بیماریهای قلب و عروق کمک میکند. در عمل باز قلب، برشی بر روی قفسه سینه بیمار ایجاد میشود و قلب بیمار عمل میشود و مشکلات آن برطرف می‌گردد. در این نوع جراحی، پزشک با ایجاد شکاف روی قفسه سینه به رفع مشکلات قلبی می‌پردازد و در انتها، محل برش را بخیه می‌زند.
آریتمی، فیبریلاسیون دهلیزی، آمبولی ریه، کاردیومیوپاتی و بیماری عروق کرونری، از رایج‌ترین اختلالاتی هستند که به کمک عمل جراحی باز قلب، درمان می‌شوند. هدف از نگارش این مقاله آن است، تا شما را با عمل جراحی قلب باز آشنا کنیم. در طول مقاله، انواع روش‌ها، کاربردها، عوارض و مراقبتهای این نوع عمل را توضیح خواهیم داد.
عمل قلب باز چیست؟
عمل قلب باز یا جراحی قلب با روش کلاسیک، یک روش مطمئن و نسبتا پیچیده، برای درمان مشکلات قلبی است. درصد زیادی از بیماران مبتلا به بیماریهای قلب و عروق، از جمله آریتمی‌های قلبی، می‌توانند با این روش درمان شوند. در این روش جراحی، پزشک با ایجاد برش بر روی قفسه سینه، مشکلات قلب را برطرف کرده و در نهایت، محل جراحی را بخیه می‌زند.
در عمل باز، قفسه سینه بیمار شکافته میشود. به همین دلیل، پزشک به راحتی می‌تواند به ماهیچه قلب دسترسی پیدا کند. این حالت کمک میکند تا مشکلات ساختمانی قلب، آزادانه‌تر و با کیفیت بیشتری برطرف گردند. جراحی قلب با روش کلاسیک، در مقابل جراحی‌های کمتر تهاجمی، دوران نقاهت طولانی‌تری دارد. اما اگر وضعیت عمومی بیمار به گونه‌ای باشد که بتواند شرایط جراحی قلب باز را تحمل کند، پزشک استفاده از آن را به بیمار توصیه خواهد کرد.
انواع جراحی قلب باز کدامند؟
انواع عمل های قلب باز، بر اساس دستگاه‌های مورد استفاده در حین جراحی، تقسیم بندی می‌شوند. در حالت کلی، عمل جراحی قلب باز با دو روش On-Pump و Off-Pump انجام می‌گیرد. منظور از پمپ، دستگاه بای پس قلب و ریه است. اگر با این دستگاه آشنایی ندارید، در ادامه، به بیان جزئیات هر یک از این روش‌ها می‌پردازیم.
عمل قلب باز On-Pump
دستگاه بای پس دستگاهی است، که در حین عمل قلب به روش باز، جایگزین قلب و ریه میشود. این دستگاه کمک میکند تا در طول عمل، قلب و ریه ثابت باقی بمانند؛ در عین حال، خون و اکسیژن به همه اندام‌های بدن (غیر از قلب) برسد.
پس از اتمام جراحی، پزشک دستگاه بای پس را جدا میکند، تا قلب و ریه به فعالیت طبیعی خود ادامه دهند. در صورتی که در حین عمل باز قلب، از دستگاه بای پس قلب و ریه استفاده شود؛ به آن جراحی قلب باز On-Pump می‌گویند. جراحی بای پس قلب را، «جراحی قلب تپنده» نیز می‌نامند.
عمل قلب کلاسیک با روش پمپ خاموش (Off-Pump)
در عمل قلب باز با پمپ خاموش، از دستگاه بای پس استفاده نمی‌شود. در واقع، بر اساس فناوری‌های جدید پزشکی، جراح می‌تواند تنها قسمت‌هایی از قلب را ثابت نگه دارد. به این ترتیب، جراحی روی قسمت آسیب دیده قلب، انجام می‌گیرد و مابقی اندام، به کار خود ادامه می‌دهند.
با کمک عمل باز پمپ خاموش، تمامی رگهای قلب را می‌توان دور زد. این روش بیشتر برای بیمارانی استفاده میشود، که عمل بای پس قلب برای آنها، عوارض جدی داشته و جان آنها را به خطر می‌اندازد.
چه کسانی به جراحی قلب باز نیاز دارند؟
یکی از حالت‌هایی که نیاز به عمل قلب باز را قطعی میکند؛ سخت شدن شریان‌ها است. در این حالت، رگهای خونی که اکسیژن و خون را به عضله قلب می‌رسانند، انعطاف خود را از دست داده و باریک‌تر می‌شوند. در نتیجه، خونرسانی به قلب دچار مشکل شده و این ماهیچه پرتکاپو، برای جبران آن، ناچار به ضربان بیشتر میشود. این نوع بیماری را «بیماری عروق کرونری قلب» می‌نامند.
بیماری عروق کرونری عمدتا، در اثر تجمع پلاک بر روی دیواره عروق قلب، به وجود می‌آید. عدم درمان این بیماری، باعث بروز حمله قلبی خواهد شد. در چنین مواردی، پزشک برای درمان بیماری از عمل قلب باز کمک می‌گیرد.
مشکل دیگری که با کمک جراحی قلب باز درمان میشود؛ بیماریهای دریچه‌ای است. این گونه مشکلات، عموما در اثر بیماریهای مادرزادی قلبی به وجود می‌آیند. در برخی موارد، شدت آنها کم بوده و با روش‌های غیر جراحی، قابل کنترل هستند.
اما در صورتی که بیماری دریچه‌ای، عملکرد قلب را مختل کرده و زندگی فرد را تهدید کند، باید به کمک عمل جراحی درمان گردد. عمل قلب باز از بهترین روش‌هایی است، که در صورت مساعد بودن شرایط جسمانی بیمار، به او توصیه میشود.
از دیگر اختلالاتی که برای درمان آنها به عمل باز نیاز است؛ می‌توان به ترمیم آنوریسم آئورت و جراحی بیماریهای مادرزادی قلب اشاره کرد. همچنین ممکن است در حین جراحی کلاسیک، کاشت «ضربان ساز قلب» یا «دفیبریلاتورهای قلبی» (ICD) نیز انجام گیرد. حتی درمان آریتمی با روش ابلیشن نیز با کمک عمل باز قلب، قابل انجام است.
رایج‌ترین انواع عمل قلب باز کدامند؟
عمل جراحی قلب باز، به دلیل دسترسی کامل به ساختار قلب و عروق، برای درمان انواع بیماریهای قلبی مناسب است. جراحی بیماریهای مادرزادی قلبی و ترمیم و جایگزینی دریچه‌های قلب، با همین روش انجام می‌گیرد. در ادامه جزئیات مربوط به انواع عمل قلب باز را توضیح می‌دهیم.
جراحی بای پس عروق کرونری (CABG)
یکی از رایج‌ترین انواع عمل قلب باز، جراحی بای پس عروق کرونری است که به آن پیوند عروق کرونر نیز گفته میشود. در این روش، جراح بخشی از شریان یا ورید پا را برداشته، و جایگزین شریان کرونر مسدودشده میکند. این کار برای بهبود خونرسانی به قلب انجام می‌گیرد.
در جراحی بای پس عروق کرونری، تلاش جراح بر آن است، تا میزان اکسیژنی را که قلب دریافت میکند، بهبود بخشد. این وضعیت، برای بهتر کردن فعالیت و عملکرد قلب لازم است. در طول عمل پیوند عروق کرونری با روش کلاسیک، جراحی تنها بر روی دیواره‌های خارجی قلب انجام میشود؛ بنابراین پزشک جراح نیازی به باز کردن حفره‌های قلب ندارد.
عمل بای پس چندگانه
نکته‌ای که درباره عمل قلب باز برای عروق کرونری وجود دارد؛ تعداد بای پس‌ها است. در اصل، تعداد شریان‌های مسدودشده در بیماران مختلف متفاوت است. به همین دلیل، عمل پیوند عروق کرونری می‌تواند به صورت یگانه، دوگانه، سه گانه و چهارگانه انجام گیرد. به این معنا که لازم است در حین جراحی، به تعداد عروق گرفته شده، از دستگاه بای پس استفاده شود.
بنابراین، نیازی به نگرانی نبوده و نباید آن را، به خطرناک بودن جراحی قلب تعبیر نمود. مدت زمانی که لازم است تا عمل جراحی قلب باز، برای پیوند عروق کرونری انجام گیرد؛ ۲ تا ۶ ساعت خواهد بود. هر چه تعداد بای پس‌های جراحی بیشتر باشد، مدت زمان عمل نیز طولانی‌تر خواهد بود.
جراحی دریچه‌های قلبی با روش کلاسیک
یکی از رایج‌ترین روش‌های عمل قلب باز، تعویض و ترمیم دریچه‌های قلبی آسیب دیده است. هر یک از چهار دریچه قلبی را می‌توان، با استفاده از این روش درمان نمود. با این حال، جراحی دریچه میترال با روش باز، بسیار رایج و شناخته شده است.
دریچه میترال، هدایت خون به سمت چپ قلب را کنترل میکند. ناهنجاری‌های دریچه‌ای باعث میشود، تا باز و بسته شدن آن مختل گردد. در نتیجه، خون به طور کامل بین دهلیز و بطن جابجا نمی‌شود.
در چنین مواردی، برای بهبود و اصلاح مسیر عبور خون و تصحیح ضربان قلب، باید دریچه میترال را ترمیم یا تعویض کرد؛ عمل قلب باز کمک میکند، تا ناهنجاری ایجاد شده برطرف گردد. عموما در حین این جراحی، پزشک تلاش میکند تا دریچه میترال را ترمیم نماید؛ اما در موارد درگیری و تخریب شدید، دریچه‌های مکانیکی، دریچه‌های بافتی، جایگزین دریچه آسیب دیده می‌شوند.
جراحی آنوریسم آئورت
آنوریسم آئورت، یک اختلال خطرناک است که باید در اسرع وقت درمان شود. انجام عمل قلب باز برای ترمیم آنوریسم، اصلی‌ترین روش درمان این ناهنجاری است. در این جراحی، پزشک قسمت آسیب دیده آئورت را، به کمک یک پوشش جدید، می‌پوشاند. این فرایند به منظور تقویت دیواره آئورت و برای پیشگیری از پارگی، انجام می‌گیرد.
عمل جراحی پیوند قلب
یکی دیگر از انواع عمل جراحی قلب باز، عمل پیوند قلب است. اگر نارسایی قلبی بسیار شدید بوده و ساختمان قلب به شدت آسیب دیده باشد؛ پزشک متخصص، جراحی پیوند قلب را توصیه میکند. عمل پیوند معمولا زمانی انجام می‌گیرد، که هیچ یک از روش‌های جراحی ترمیمی نتوانند، وضعیت بیمار را بهبود بخشند.
در این روش جراحی، یک قلب اهدایی از فرد دیگر، جایگزین قلب شخص بیمار میشود. شرایط جراحی پیوند با عمل قلب باز بسیار خاص است. از این رو، مراقبتهای قبل و بعد از آن، بر نتیجه جراحی تاثیر بسزایی خواهند داشت.
مهم‌ترین اقدامات تشخیصی قبل از جراحی قلب باز
پزشک جراح، برای بررسی وضعیت قلب بیمار، باید آزمایش‌هایی را قبل از عمل قلب باز درخواست کند. بررسی نتایج این آزمایشها مشخص میکند که آیا فرد آمادگی انجام عمل جراحی باز را دارد یا خیر. همچنین پزشک بر اساس نتایج به دست آمده، بهترین روش عمل جراحی را انتخاب میکند. از مهم‌ترین آزمایش‌های قبل از عمل باز قلب، می‌توان به آزمایش خون، نوار قلبی، اکوکاردیوگرافی قلب و عکس از قفسه سینه اشاره کرد.
مراقبتهای قبل از عمل قلب باز چگونه است؟
عمل قلب باز یک جراحی نسبتا پیچیده است. به همین دلیل، بیمار باید قبل از عمل مراقبت‌هایی را انجام دهد؛ برای مثال، ترک سیگار و دوری از نوشیدن الکل نیز، از چند هفته قبل از عمل، الزامی است. البته نوشیدن الکل حتی بعد از عمل جراحی نیز، ممنوعیت دارد؛ زیرا مصرف آن می‌تواند عوارض جدی و تهدید‌کننده زندگی، مانند تشنج یا لرزش را در پی داشته باشد. ضمن اینکه کشیدن سیگار و مصرف الکل قبل از عمل، دوران نقاهت عمل قلب باز را طولانی‌تر میکند.
چنانچه از داروهای بدون نسخه، مکمل‌ها و ویتامین‌ها یا حتی داروهای گیاهی استفاده می‌کنید؛ این مساله را حتما به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین، اگر قبل از جراحی به بیماری‌هایی، مانند تبخال، آنفولانزا، سرماخوردگی یا تب مبتلا شدید؛ لازم است پزشک خود را در جریان قرار دهید.
یک روز قبل از جراحی باز قلب، به شما توصیه میشود تا بدن خود را با صابون مخصوص بشویید. این کار کمک میکند، تا تمام آلودگی‌های پوستی برطرف گردد؛ در نتیجه، احتمال عفونت پس از جراحی را کاهش می‌یابد. از چند ساعت قبل از عمل نیز باید از خوردن و نوشیدن اجتناب کنید؛ زیرا بیهوشی عمومی با معده خالی، ایمن‌تر است. در این باره می‌توانید جزئیات را از پزشک خود، جویا شوید.
عمل جراحی قلب باز چقدر طول میکشد؟
در حین جراحی، پزشک باید کلیه مشکلات ساختمانی قلب را برطرف کند؛ بنابراین مدت زمان مشخصی را نمی‌توان بیان کرد؛ مثلا در عمل باز برای عروق کرونری، جراحی بین ۲ تا ۶ ساعت زمان نیاز دارد. این عمل می‌تواند با 1 تا 4 بای پس انجام گیرد. در حالت کلی، مدت زمان عمل به تعداد عروق درگیر، نوع عمل جراحی و شرایط بیمار بستگی دارد.
وضعیت بیمار بعد از عمل باز قلب
پس از اتمام عمل باز و خروج از اتاق عمل قلب، بیمار به آی سی یو (ICU) منتقل میشود. مدت زمان بیهوشی بعد از عمل قلب باز، حدود چند ساعت است و به عواملی مانند دوز داروی بیهوشی و وضعیت جسمی بیمار بستگی دارد. در این حین، بیمار به دستگاه‌های کنترل‌کننده، متصل بوده و پرستاران نیز، تمامی علائم حیاتی بیمار را تحت کنترل دارند.
بیماری که تحت جراحی قلب باز قرار می‌گیرد، دو یا سه لوله در قفسه سینه خود دارد. این لوله‌ها برای تخلیه مایعات اضافی، از محل جراحی و اطراف قلب به کار می‌روند. همچنین، یک لوله نازک از طریق مجرای ادراری و مثانه، به تخلیه ادرار کمک کند.
بعد از عمل قلب باز بیمار باید حداقل ۳ تا ۷ روز، در بیمارستان بستری باشد. در این صورت، پزشک می‌تواند وضعیت او را، تحت نظر داشته و نتیجه عمل را بررسی کند. در صورت عدم مشاهده علائم خاص، بیمار از بیمارستان ترخیص می‌گردد.
دوران نقاهت بعد از عمل جراحی قلب باز چگونه است؟
پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار باید با روش‌های مختلف، از سلامتی خود مراقبت کند. معمولا 6 تا 8 هفته زمان لازم است، تا شخص به بهبودی کامل برسد. انجام برخی از اقدامات، به او کمک میکند، تا دوران نقاهت خود را پشت سر گذاشته و به زندگی عادی برگردد. در ادامه برخی از مراقبتهای بعد از عمل قلب باز را بیان می‌کنیم.
مراقبت از محل برش جراحی
یکی از عوارض عمل باز، عفونت در محل برش جراحی است. به همین دلیل، بیماران باید از این برش به خوبی محافظت کنند. محل برش عمل باید گرم و خشک بماند. بنابراین تا زمان تایید پزشک بهتر است، از تماس آب با زخم جلوگیری کنید.
برای حمام کردن نیز، باید از آب ولرم (نه داغ) استفاده کنید. ضمن اینکه در دو هفته اول بعد از عمل، مدت زمان ماندن زیر آب، نباید بیشتر از ۱۰ دقیقه باشد. وجود علائمی مانند قرمزی، گرما، تب و ترشح از محل برش، می‌تواند نشان دهنده عفونت باشد، که نیاز به مراجعه اورژانسی به پزشک دارد.
کنترل درد در ناحیه جراحی
دردهای بعد از عمل باز قلب و احساس آنها امری طبیعی است؛ اما باید به شدت آن دقت کنید. در صورتی که شدت درد نسبت به قبل، بیشتر شود؛ ممکن است با یک مشکل جدی روبرو باشید. بنابراین مساله را حتما باید به پزشک خود اطلاع دهید.
پزشک معالج برای درد عضلانی، گلودرد، درد محل جراحی یا درد ناشی از لوله‌های قفسه سینه، داروهای ضد درد مناسب را تجویز میکند. بهتر است آنها را راس ساعت و مطابق با دستور پزشک مصرف کنید.
استراحت و خواب کافی بعد از جراحی قلب باز
یکی از مراقبت های بعد از عمل قلب باز، که باید به آن اهمیت دهید؛ خواب و استراحت کافی است. ممکن است در روزهای ابتدایی بعد از عمل جراحی، دچار اختلال خواب شوید. با این حال، سعی کنید تا حد امکان بخوابید.
برای آنکه خواب راحت‌تری داشته باشید، می‌توانید داروی مسکن خود را، نیم ساعت قبل از خواب مصرف کنید. همچنین، مصرف کافئین را تا بعد از بهبودی کامل، به تعویق بیندازید. اگر دردهای عضلانی شما را آزار می‌دهد؛ از بالش‌ها و رختخواب راحت‌تر استفاده کنید.
بستن کمربند بعد از عمل قلب باز
یکی از مراقبتهای بعد از عمل باز قلب، بستن کمربند است. مدت زمان استفاده از کمربند بعد عمل قلب باز، با توجه به نوع عمل و تشخیص پزشک متفاوت خواهد بود. به‌طور کلی توصیه میشود، که تا 12 هفته از کمربند استفاده کنید، تا فشار مناسب بر روی سینه اعمال شود و جریان خون به قلب بهینه باشد و از قفسۀ سینه محافظت گردد.
نحوه استفاده از این جلیقه ساده است و دکمه‌ها و بندهای آن، به راحتی بر روی قفسه‌ی سینه بسته می‌شوند؛ بنابراین جای نگرانی وجود نخواهد داشت.
انجام فعالیت‌های توانبخشی قلب
یکی از بهترین مراقبت‌هایی، که می‌توان بعد از عمل جراحی قلب باز انجام داد؛ توانبخشی قلب است. به طور کلی، ورزش کردن بعد از عمل قلب، نیاز به مراقبتهای ویژه دارد؛ اما اگر بتوانید تحت نظر یک فیزیوتراپیست مجرب، برنامه توانبخشی قلب را دنبال کنید؛ دوران نقاهت کوتاه‌تری خواهید داشت.
انجام حرکات اصولی و نرمش‌های آرام، به کنترل استرس، اضطراب و افسردگی بعد از عمل قلب باز کمک میکند. معمولا برنامه توانبخشی قلب برای بیماران، به صورت چند جلسه در هفته تنظیم میشود.
آیا جایگزینی برای عمل قلب کلاسیک وجود دارد؟
عمل قلب باز با همه مزایایی که دارد، یک روش تهاجمی است. بنابراین، ممکن است برای برخی از بیماران خطرناک باشد. با وجود پیشرفت‌های علم پزشکی، روش‌های کمتر تهاجمی جایگزین عمل باز شده‌اند. البته روش‌های کمتر تهاجمی، بیشتر به درد افرادی می‌خورند که نمی‌توانند تحت عمل تهاجمی قرار گیرند. با این حال، امکان استفاده از این روش‌ها، برای سایر بیماران نیز وجود دارد. در ادامه، به چند روش جایگزین برای عمل باز قلب اشاره می‌کنیم.
جراحی اندووسکولر
عمل قلب با کاتتر، که به آن «جراحی قلب بسته» نیز گفته میشود؛ به کمک یک لوله نازک و توخالی، تحت عنوان «کاتتر» انجام می‌گیرد. کاتتر از طریق یکی از رگهای اصلی، به سمت قلب هدایت میشود. این روش جراحی، عمدتا برای «تعویض دریچه آئورت ترانس کاتتر»، «آنژیوپلاستی کرونر» و «استنت گذاری» به کار می‌رود؛ یعنی بالون و استنت، از طریق کاتتر به قلب می‌رسد.
جراحی کم تهاجمی و اندوسکوپیک
در این روش، جراح یک دوربین فیلمبرداری کوچک به نام «توراکوسکوپ» را از طریق یک برش کوچک، به قفسه سینه وارد میکند. سپس از طریق برش‌های کوچک اضافی، ابزار جراحی به محل وارد می‌گردند.
از این روش، عمدتا برای قرار دادن ضربان ساز، درمان آریتمی و ترمیم یا تعویض دریچه‌های قلب استفاده میشود. همچنین، عمل بستن نقص دیواره بین دهلیزی، و جراحی توده‌های خوش‌خیم قلب (میگزوم)، با این روش انجام می‌گیرد.
جراحی با کمک ربات
یکی از روش‌های کمتر تهاجمی برای درمان بیماریهای قلبی، انجام عمل قلب با کمک ربات است. معمولا جراحی تومور قلب، بیماریهای دریچه قلب، فیبریلاسیون دهلیزی، نقایص سپتوم (سوراخ‌های قلب)، با این روش انجام می‌گردند.
در روش جراحی قلب با کمک ربات، عمل جراحی از طریق برش‌های کوچک در قفسه سینه صورت می‌گیرد. در این روش، جراحان با استفاده از ابزارهای کوچک و ربات‌های کنترل‌شده، عمل جراحی قلب را انجام می‌دهند که در مقایسه با جراحی قلب باز، تهاجم کمتری دارد.
درصد موفقیت عمل قلب باز چقدر است؟
هنوز هیچ مدرک محکمی درباره برتری عمل قلب باز با پمپ، نسبت به عمل پمپ خاموش، وجود ندارد. با این حال، بر اساس مستندات موجود، درصد موفقیت عمل باز در هر یک از انواع روش‌های جراحی، بالای 90 درصد است. نکته دیگر اینکه درصد موفقیت جراحی قلب باز، به نوع جراحی و ترمیم‌هایی که در حین عمل انجام می‌گیرند؛ بستگی دارد.
در حالت کلی، هر چه شرایط جسمانی بیمار حادتر باشد؛ عمل قلب باز خطرناک‌تر است. به همین دلیل، ممکن است به همان نسبت، درصد موفقیت عمل کاهش پیدا کند. از این رو، اگر عمل جراحی قلب با روش کلاسیک، برای بیمار خطرناک باشد؛ پزشک ترجیح می‌دهد از جراحی قلب بسته، استفاده کند؛ زیرا شدت تهاجم در عمل قلب بسته، کمتر بوده و عوارض ناشی از آن محدودتر خواهند بود.
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۱ انجام شد؛ مشخص شد که تقریباً ۹۴ درصد از بزرگسالان مبتلا به نقص مادرزادی قلب، پس از گذشت پنج سال از عمل جراحی همچنان زنده می‌مانند. همچنین در مطالعه دیگری که بر روی بزرگسالانی که تحت عمل جراحی CABG قرار گرفتند؛ انجام شد؛ میزان بقای پنج ساله، حدود ۸۳ درصد گزارش شده است.
طول عمر بیماران بعد از عمل باز قلب چقدر است؟
یکی از سوالات بیماران کاندید عمل جراحی باز قلب این است، که «بعد از عمل قلب باز چند سال زنده می مانیم؟» یا «طول عمر بعد از عمل قلب باز چقدر است؟» افرادی که تحت عمل قلب باز قرار می‌گیرند، تا سال‌ها یا دهه‌ها می‌توانند، به زندگی خود ادامه دهند.
البته فاکتورهای متعددی ممکن است، بر سلامت این بیماران تاثیرگذار باشند؛ برای مثال، داشتن سبک زندگی سالم و مراقبت از خود، در برابر عوامل خطر مهم است؛ زیرا انجام مراقبت‌ها می‌تواند، طول عمر بیماران بعد از عمل قلب باز را چندین برابر کند. از مهم‌ترین مراقبتهای بعد از جراحی باز قلب، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تغییر در سبک زندگی بر اساس نظر پزشک متخصص (این تغییرات، معمولا شامل اصلاح رژیم غذایی و انجام ورزش‌های منظم هستند)
- مصرف داروهای تجویزی پزشک بر اساس برنامه منظم
- ملاقات دوره‌ای با پزشک معالج و بررسی وضعیت سلامت قلب
خطرات احتمالی جراحی قلب باز کدامند؟
عمل قلب باز یک جراحی پیچیده و حساس است. بنابراین، مانند هر نوع عمل جراحی دیگری، می‌تواند عوارض و خطراتی را در پی داشته باشد. عوارض عمل قلب کلاسیک، در بیمارانی که شرایط جسمانی نامتعادلی دارند، بیشتر است؛ برای مثال، افرادی که به دیابت یا چاقی مبتلا هستند، بیش از دیگران در معرض خطر قرار می‌گیرند.
همچنین، اگر بیمار قلبی به بیماری مزمن انسدادی ریه نیز مبتلا باشد، خطر درگیری با عوارض عمل، برای وی بیشتر خواهد بود. نکته دیگر اینکه، کشیدن سیگار و مصرف الکل قبل از عمل، می‌تواند شدت عوارض بعد از عمل را افزایش دهد. از مهم‌ترین عوارض عمل جراحی قلب باز می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ابتلا به آریتمی قلبی
- واکنش آلرژیک به داروهای بیهوشی
- خونریزی
- ابتلا به بیماریهای عفونی
- احتمال آسیب به رگهای خونی
- حمله قلبی یا سکته مغزی
- عفونت و نارسایی ریوی
- مشکل در تنفس (تنگی نفس بعد از عمل قلب باز)
- کاهش موقت حافظه
- احساس درد در دیواره قفسه سینه
- تب خفیف
- نارسایی کلیه
نکته‌ای که باید به آن اشاره کنیم این است، که مهارت و تجربه جراح و بیماریهای زمینه‌ای بیمار، می‌تواند شدت عوارض عمل قلب باز را تغییر دهد. در واقع، هرچه تجربه پزشک در این جراحی بیشتر باشد، احتمال بروز عوارض جدی بعد از عمل کمتر خواهد بود.
عوارض جراحی قلب باز در سن بالا
خطرات و عوارض ناشی از عمل قلب با روش کلاسیک، می‌تواند به سن و جنسیت بیمار نیز بستگی داشته باشد؛ برای مثال، عمل قلب باز در افراد با سنین بالای ۷۰ سال، خطرات بیشتری در بر دارد. همچنین، در بیمارانی که برای دومین بار تحت جراحی قلب قرار می‌گیرند؛ امکان بروز عوارض جدی، بیشتر است. در نظر داشته باشید که هرگونه بیماری زمینه‌ای، مانند دیابت، فشار خون و بیماری عروق کرونر، سطح خطرات جراحی را بالا می‌برند.
به این ترتیب، عوارض عمل قلب باز در سن بالا بیشتر است و جراحی باز قلب در سن بالا، به مراقبتهای بیشتری نیاز دارد. این گونه افراد، با اصلاح رژیم غذایی و حذف تنباکو و الکل، می‌توانند به کاهش عوارض عمل کمک کنند. دقت کنید که مصرف نمک در بیماران قلبی، باید به حداقل برسد. همچنین، چربی‌های اشباع و تری‌گلیسیریدها، باید تا حد امکان از رژیم غذایی بیماران قلبی حذف گردد.
عوارض روحی و روانی عمل جراحی قلب باز کدامند؟
پس از عمل قلب باز، فرد ممکن است با مشکلات جسمی و روانی متعددی روبرو گردد. برخی از رایج‌ترین عوارض بعد از عمل قلب باز، شامل موارد زیر هستند:
- احساس بی‌قراری، تنهایی، ناامیدی و خشم
- افسردگی یا نوسانات خلقی
- احساس خستگی و ضعف
- یبوست ناشی از مسکن‌های قوی
- بی‌خوابی یا مشکل در خوابیدن
- از دست دادن اشتها
- مشکلات حافظه
- ایجاد کبودی، تورم و درد در محل برش
معمولا پزشک متخصص برای مقابله با عوارض عمل قلب باز، به بیمار توصیه میکند، تا از یک بالش سفت مخصوص استفاده کند. این بالش، در هنگام عطسه، سرفه کردن یا بیرون آمدن از رختخواب، از قفسه سینه محافظت میکند. در حالت کلی، مراقبتهای مورد نیاز برای حفاظت از محل جراحی و جلوگیری از عوارض بعد از عمل قلب باز، توسط تیم بهداشتی به بیمار آموزش داده می‌شوند.
علایم و نشانه‌های عوارض مهم جراحی قلب کدامند؟
اگر جراحی قلب باز، در یک بیمار سالم (از نظر سایر بیماریهای غیر قلبی) انجام شده باشد، شیوع عوارض جدی پس از جراحی پایین است و غالبا مشکلی پیش نمی‌آید. با این حال، ممکن است پس از عمل جراحی، برخی موارد غیر طبیعی به وجود آیند. در این صورت، حتما باید در اولین فرصت به پزشک معالج خود مراجعه کنید. از جمله علائمی که نیاز به مراقبت اورژانسی و بررسی دقیق دارند، عبارتند از:
- حالت تهوع و استفراغ
- ترشح و قرمزی شدید در حاشیه‌های زخم
- درد و حساسیت پوست سالم اطراف زخم
- تب بالای 38.5
- درد قفسه سینه به طوری که با گذشت زمان بهتر نشود
- تنگی نفس آزاردهنده
- گفتار نامفهوم و علائم سکته مغزی
ممکن است علائم یاد شده، به شکل خیلی خفیف در بیمار ظاهر گردند. با این حال، برای رفع هر گونه شک و تردید، حتما با مراقب بهداشتی خود در تماس باشید.
بهترین رژیم غذایی برای بعد از جراحی قلب باز
همه ما می‌دانیم که مصرف غذاهای سالم و مغذی، دوران بهبودی هر بیماری را کاهش می‌دهد. بر همین اساس، در این قسمت بهترین رژیم غذایی، برای بعد از عمل قلب باز را بررسی می‌کنیم. البته بهترین راهنما برای شما، پزشک جراحتان است.
با این حال، برای اصلاح رژیم غذایی خود می‌توانید؛ از موادی نظیر «میوه‌ها و سبزیجات تازه»، «غلات کامل»، «گوشت بدون چربی»، «لوبیا و حبوبات»، «لبنیات کم چرب»، «ماهی چرب مانند سالمون و قزل آلا»، «تخم مرغ در حد مجاز» و «مرغ بدون پوست» بهره ببرید. همچنین، همه پزشکان جراح قلب توصیه می‌کنند، که بیماران از مصرف مواد غذایی زیر پرهیز کنند:
- غذاهای فرآوری شده و کنسروی
- انواع نوشابه
- سس‌های بسته‌بندی شده
- شیرینی‌های حاوی قند بالا
- غذاهای سرخ شده
- تنقلات مضر مانند چیپس
بهترین جراح برای انجام عمل قلب باز
هر ساله بیش از 2 میلیون عمل قلب باز، در جهان انجام میشود که حدود یک چهارم از این میزان، در ایالات متحده انجام میشود و کمتر از 300 هزار مورد، از این عمل‌های جراحی در آسیا اتفاق می‌افتد. این آمار نشان‌دهنده، درگیری بیشتر جوامع صنعتی و مدرن، با بیماریهای پیچیده قلبی است، که نیاز به جراحی قلب باز را در آنها افزایش می‌دهد.Open Heart Surgery
پزشک جراح باید تجربه و دانش کافی، در زمینه عمل باز داشته باشد. از این رو، لازم است قبل از اقدام برای جراحی، حتما تحقیقات کافی درباره پزشک معالج خود داشته باشید. دکتر علیرضا قویدل یکی از بهترین جراحان قلب تهران، در زمینه عمل قلب باز هستند. ایشان با تجربه فراوانی که در زمینه جراحی باز قلب دارند؛ می‌توانند این عمل را با کمترین عوارض، برای شما انجام دهند. جهت ارتباط با دکتر علیرضا قویدل و دریافت مشاوره، می‌توانید از قسمت تماس با دکتر کمک بگیرید.
سوالات متداول عمل قلب باز
- عمل باز قلب چگونه است؟ جراح، بعد از بیهوشی بیمار، برشی در وسط قفسه سینه ایجاد میکند؛ تا به قلب برسد و فرایند اصلاح مشکل قلبی را انجام دهد.
- طول عمر بعد از عمل قلب باز چقدر است؟ تا 10 سال بعد از عمل قلب باز، تفاوتی میان این افراد با افراد عادی وجود ندارد و از نظر قلبی، سلامت هستند.
- مدت زمان به هوش آمدن بعد از عمل قلب باز چقدر است؟ بیمار بعد عمل قلب باز، تا چند ساعت بیهوش است و این به عواملی مثل دوز داروی بیهوشی و وضعیت جسمی بیمار وابسته است.
- مراقبتهای بعد از عمل قلب باز در خانه شامل چه مواردی است؟ مراقبت از زخمهای جراحی، فعالیت و نرمش، مصرف موادغذایی مناسب، مراقبت روانی، انجام آزمایشها و…
- عفونت ریه بعد از عمل قلب باز چیست؟ یکی از عوارض عمل قلب باز، جمع شدن ترشحات و عفونت ریه است. در بیمارستان با انجام مراقبتهای پزشکی، جلوی این مشکل گرفته میشود.
- عوارض بعد از عمل قلب باز چیست؟ ابتلا به آریتمی قلبی، واکنش آلرژیک به داروهای بیهوشی، خونریزی، ابتلا به بیماریهای عفونی و… از جمله عوارض عمل قلب باز هستند.
- درصد موفقیت عمل قلب باز چقدر است؟ میزان درصد موفقیت عمل باز در هر یک از انواع روش‌های جراحی، بالای 90 درصد است.
- عوارض عمل قلب باز در سن بالا چیست؟ همان عوارض عمل قلب باز وجود دارد؛ با درصد خطر بیشتر.
- عمل قلب باز چند ساعت طول میکشد؟ با توجه به وضعیت بیمار و نوع عمل، بین 2 تا 6 سال طول میکشد.
- بیمار بعد از عمل قلب باز چند روز بستری می شود؟ بیمار بعد از جراحی قلب باز، باید حداقل ۳ تا ۷ روز، در بیمارستان بستری باشد.
36 دیدگاه دربارهٔ «عمل قلب باز چیست؟»
سلام. با اینکه دکترم چند ماه قبل گفت باید عمل قلب باز کنم، اما تا الان فقط دارو مصرف می کنم و حالم بهتره. فقط گاهی اوقات درد دارم. به نظر شما چی کار باید بکنم؟
سلام. وقت بخیر. توصیه می‌کنم به پزشک معالج خود اعتماد کنید.
سلام. من 40 سال دارم و بعد انژیو فهمیدم که یکی از رگهای کرونریم دچار گرفتگی کامل شده و قراره عمل قلب باز انجام بدم. میخواستم بدونم که آیا بعد از عمل میتونم فعالیتها نرمال مثل ورزش و کارهای روزمره رو انجام بدم؟
سلام. وقت شما بخیر. بله نگران نباشید. حداکثر دو ماه بعد از جراحی موفق، کیفیت زندگی شما بهتر از گذشته هم خواهد شد.
بعد از عمل قلب باز، بیمار چقدر شانس داره که کاملا سلامتیش رو به دست بیاره؟
سلام. وقت شما بخیر. میزان موفقیت عمل به عوامل زیادی، از جمله نوع جراحی، وضعیت قلب قبل از عمل و وخامت بیماری، بیماریهای زمینه‌ای فرد و … بستگی دارد؛ ولی در مجموع موفقیت جراحی قلب باز معمولا بسیار بالا است.
سلام. پسرم قراره عمل قلب باز انجام بده. سن زیادی نداره، اما به خاطر بیماری ارثی مشکل پیدا کرده. ممکنه مشکلی پیش بیاد؟
سلام. وقت شما بخیر. ان‌شاءالله مشکلی پیش نخواهد آمد. نگران نباشید.
4 تا از رگهای قلب مادرم گرفته و الان دکتر گفته باید عمل قلب باز انجام بشه. مادرم 75 سالشه، مشکلی براش پیش نمیاد؟
سلام. وقت شما بخیر. ان‌شاءالله مشکلی پیش نخواهد آمد. نگران نباشید؛ ولی جراحی قلب برای ایشان بالقوه پرمخاطره و سنگین است.
سلام. من 45 ساله هستم و عمل قلب باز انجام دادم. سوالم اینه که چند وقت طول میکشه تا بتونم به شرایط عادی زندگی برگردم؟
سلام. وقت شما بخیر. معمولا چند هفته، پس از اینکه استخوان جناغ کاملا جوش خورد.
آیا بعد از عمل قلب باز دیگه نمی تونم وسایل سنگین بلند کنم؟
سلام. وقت شما بخیر. اگر جراحی بدون عارضه‌ای داشته باشید؛ حدود ۲ ماه بعد از جراحی، با نظر پزشک معالج می‌توانید هر کاری انجام دهید.
سلام. آقای دکتر من طی چند ماه اخیر عمل قلب باز انجام دادم؛ الان مدتی هست که توی دست چپم احساس درد و کرختی دارم. البته داروهام رو استفاده می کنم اما نگرانم.
سلام. نوع درد با دردهای رادیکولر با منشا فقرات گردنی بیشتر سازگار است. بعید است منشا قلبی داشته باشد. لطفا به یکی از همکاران پزشک مراجعه کنید و بررسی شوید.
سلام من مادرم ۲هفته پیش عمل قلب بازانجام داده قسمت بالای زانو پاش کمی بازشده واب خون پس میدهددلیلش چیست
پدرم نزدیک پنج ماه هست که عمل قلب باز انجام داده بااینکه قبل از عمل زیاد پیاد روی میکرد ولی الان دیگه نمیتونه را بره پاهاش میلرزه تعادل نداره دکتر داخلی بردمش تغزیه بردم فزیو تراپ بردم ولی هنوز فرقی نکرده
سلام. مادر من حدود نه ماه پیش عمل قلب انجام داده. الان مدتیه سرفه های زیادی داره. این سرفه ها میتونه به وضعیت قلبش مرتبط باشه؟
سلام. اگر مشکل نارسایی قلبی یا مشکل دریچه های قلبی داشته باشند؛ احتمال دارد. بهتر است بررسی شوند.
آقای دکتر از نکاتی که راجب جراحی قلب گفتید، ممنونم.
سلام. ممنون از حسن توجه جنابعالی
سلام. وقت بخیر. آقای دکتر چند ماه بعد از عمل قلب باز میشه برای عصب کشی پیش دندانپزشک رفت؟ من شش ماه قبل عمل کردم.
سلام. مشکلی نیست. اگر تعویض دریچه قلب داشته‌اید یا وارفارین مصرف می‌کنید؛ به همکار دندانپزشک اطلاع دهید.
آقای دکتر، من بعد از جراحی قلب باز، سرفه های خشک پشت سر هم دارم. چه کار کنم؟
سلام. سرفه‌های خشک بعد از جراحی، علل مختلف قلبی و غیر قلبی دارد. حضوری با پزشک معالج مشورت کنید تا بررسی لازم را انجام دهند.
سلام. پدرم عمل قلب باز انجام داده. الان چند روزه که درد زیادی داره. همه اش میگه انگار بخیه ها مشکل پیدا کردن. چه کار باید بکنیم؟
سلام. وقت بخیر. درد بعد از جراحی قابل انتظار است و آستانه درد افراد مختلف، بسیار متفاوت است. اگر درد همراه علائم دیگری مثل تب، قرمزی اطراف زخم، حساس و دردناک بودن حاشیه زخم و… است؛ نیاز به بررسی و مداخله دارد.
سلام آقای دکتر. لطفا بفرمایید که احتمال مرگ در عمل قلب باز چقدره؟
سلام جناب دکتر. هزینه عمل قلب باز چقدر میشه؟
سلام. عمل لیزر قلب، یه نوع جراحی عمل قلب باز به حساب میاد؟
انجام عمل قلب باز چقدر جدی و مهمه؟
سلام. وقت بخیر. جراحی قلب باز یک عمل پیچیده و بزرگ است که اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا قلب شما وظیفه دارد ؛خون را به‌طور مداوم در سراسر بدن به گردش درآورد. به همین دلیل، انتخاب پزشکی که تجربه کافی در انجام این نوع جراحی داشته باشد؛ از اهمیت بالایی برخوردار است.
زندگی بیمار بعد عمل قلب باز چه تغییری می کنه؟
سلام. وقت بخیر. به‌طور معمول، می‌توانید یک روز پس از جراحی روی صندلی بنشینید، پس از سه روز شروع به راه رفتن کنید، و بعد از پنج یا شش روز قادر به بالا و پایین رفتن از پله‌ها باشید. اکثر افراد ظرف ۱۲ هفته بهبودی کامل پیدا می‌کنند. اما اگر در طول یا پس از جراحی دچار عوارضی شوید، ممکن است زمان بهبودی شما بیشتر طول بکشد.
سلام کسی که عمل باز قلب انجام میده چند ساعت بعد به هوش میاد