جراحی تعویض دریچه به روش بسته
جراحی تعویض دریچه به روش بسته یک جراحی کم تهاجمی قلب است. به این روش جراحی در اصطلاح پزشکی Transcatheter Aortic Valve Implantation (TAVI) گفته می‌شود. برای انجام جراحی TAVI، نیازی به باز کردن قفسه سینه نیست. در واقع، با ایجاد چند برش کوچک بر روی کشاله ران، پزشک جراح می‌تواند عمل تعویض دریچه را انجام دهد. با توجه به اینکه در این روش کم تهاجمی، قفسه سینه باز نمی‌شود، به روش TAVI، «جراحی تعویض دریچه بسته» نیز گفته می‌شود.
در ابتدا از روش جراحی تعویض دریچه بسته، برای درمان بیماران پرخطر استفاده می‌شد. منظور از بیماران پرخطر، کسانی هستند که نمی‌توانستند تحت بیهوشی عمومی قرار گیرند؛ اما با بهبود نتایج، دانش و تجربه پزشکان در این زمینه، جراحی بسته به عنوان یک راه درمان، برای بیماران کم خطر نیز قابل استفاده است؛ زیرا عوارض این روش، به شدت کمتر از عمل قلب باز بود. در ادامه این مقاله به توضیحات بیشتری، درباره عمل جراحی تعویض دریچه به روش بسته می‌پردازیم.
جراحی تعویض دریچه به روش بسته چیست؟
هرگاه یکی از چهار دریچه قلب، دچار اختلال عملکرد شوند، باید از طریق جراحی دریچه درمان گردند. عمل دریچه می‌تواند، به صورت ترمیمی یا تعویضی انجام گیرد. همچنین، برای هر یک از این روش‌های درمانی، می‌توان از جراحی باز قلب یا جراحی کم تهاجمی قلب، استفاده نمود. روش جراحی کم تهاجمی را عمل دریچه بسته نیز می‌نامند.
جراحی تعویض دریچه به روش بسته یا کم تهاجمی، به کمک یک «کاتتر» انجام می‌گیرد. این جراحی در ابتدا برای تعویض دریچه آئورت به کار می‌رفت. به همین دلیل نیز نام آن به اختصار TAVI نامیده شد؛ اما بعدها استفاده از روش کاتتر، برای تعویض دریچه به یک روش فراگیر تبدیل گردید. به طوری که امروزه هر یک از دریچه‌های قلب که دچار اختلال شوند، با این روش می‌توانند بهبود یابند.
علت این مساله، کم تهاجمی بودن جراحی و کوتاه‌تر شدن دوران نقاهت بعد از عمل است. روش TAVI را قبلا با عنوان TAVR نیز به کار می‌بردند. معنای عبارت دوم تعویض دریچه آئورت با روش کاتتر (Transcatheter Aortic Valve Replacement) بوده است.
اقدامات قبل از جراحی تعویض دریچه به روش بسته
قبل از آنکه بیمار، برای انجام جراحی تعویض دریچه به روش بسته آماده شود، انجام برخی آزمایش‌ها الزامی است. نتایج این آزمایش‌ها مشخص می‌کند، که اختلال از چه نوعی بوده و تا چه حدی، پیشرفت داشته است. همچنین، پزشک جراح بر اساس وضعیت بیمار، نوع بیهوشی و روش جراحی را تعیین خواهد کرد. در ادامه به مهم‌ترین آزمایش‌هایی که بیمار باید، قبل از جراحی تعویض دریچه به روش بسته انجام دهد، اشاره می‌کنیم.
آزمایش خون کامل
نتایج مربوط به آزمایش خون نشان می‌دهد، که بیمار تا چه حد با مشکلات لخته شدن خون، مواجه است. همچنین، عملکرد کلیه و وضعیت کبد و تیروئید باید قبل از عمل بررسی گردد.
اکوکاردیوگرافی
قبل از انجام هرگونه عمل جراحی قلب، باید اکوکاردیوگرافی انجام شود. در این آزمایش، امواج صوتی با فرکانس بالا، از ناحیه قلب عبور می‌کنند، تا تصویر کاملی از آن ایجاد نمایند. بررسی ساختمان قلب به برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای جراحی کمک می‌کند. اکوکاردیوگرافی از دو طریق انجام می‌گیرد، تا تصویر نهایی حاصل گردد:
- روش اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک که در آن دستگاه، بر روی پوست قفسه سینه قرار می‌گیرد. در نهایت، امواج ارسالی به سمت قلب، تصویر ساختمان آن را نشان خواهند داد.
- روش اکوکاردیوگرافی ترانس مری که در آن، دستگاه سونوگرافی از طریق گلو، به بدن وارد می‌شود. با توجه به اینکه مری، در پشت قلب قرار می‌گیرد؛ تصویر بسیار نزدیکی از این ماهیچه به ما خواهد داد. البته تصویربرداری به روش ترانس مری، چندان مرسوم نیست.
آزمایش الکتروکاردیوگرام
در آزمایش الکتروکاردیوگرام، چند حسگر بر روی پوست قفسه سینه نصب می‌شوند. این حسگرها می‌توانند، تمامی سیگنال‌های ناشی از ضربان قلب را دریافت کرده، و بر روی مانیتور کامپیوتر نشان دهند. الکتروکاردیوگرام یا EKG به پزشک کمک می‌کند، تا نحوه عملکرد قلب را بررسی نماید.
تصویربرداری‌های تشخیصی
قبل از انجام جراحی تعویض دریچه به روش بسته، تصویربرداری‌هایی مانند «سی تی اسکن» نیز انجام می‌گیرند. همچنین ممکن است، پزشک انجام تصویربرداری سه بعدی را نیز درخواست کند. بسته به اینکه وضعیت بیمار به چه صورت باشد، نوع تصویربرداری تعیین خواهد شد.
کاتتریزاسیون قلب چپ
کاتتریزاسیون قلب چپ، یکی از آزمایش‌های مبتنی بر، جراحی تعویض دریچه به روش بسته است؛ بدون آنکه عمل تعویض دریچه به طور واقعی انجام گیرد. در این روش، پزشک برشی را در یک رگ خونی اصلی ایجاد می‌کند. بهترین رگ برای انجام این نوع آزمایش، شریان بالای ران است. کاتتر از طریق این برش به بدن وارد شده و تا قلب بیمار پیش می‌رود.
آزمایش کاتتریزاسیون قلب چپ مفید است؛ زیرا می‌تواند جریان خون در داخل قلب را، اندازه‌گیری کرده و بررسی نماید. از سوی دیگر، حضور کاتتر در قلب می‌تواند، یک دید کلی از ساختار آن به پزشک جراح بدهد. در حین این آزمایش مشخص می‌شود، که بیمار به چه مراقبت‌ها یا روش‌های جراحی نیاز دارد.
انواع جراحی تعویض دریچه به روش بسته
به طور کلی، هدف از انجام جراحی تعویض دریچه به روش بسته، جایگزینی دریچه آسیب دیده با یک دریچه جدید است. هر فرد بیماری که باید این عمل جراحی را انجام دهد، در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرد:
- فردی که دریچه طبیعی قلبش دچار مشکل شده است؛ این فرد با روش TAVI یا همان کاشت دریچه، تحت درمان قرار می‌گیرد. مسیر ورود کاتتر به محل آسیب دیده، کشاله ران یا قفسه سینه خواهد بود.
- فردی که قبلا تحت عمل تعویض دریچه بوده است؛ برای درمان این فرد باید، عمل تعویض مجدد انجام شود. به این روش، Valve in Valve گفته می‌شود.
جراحی تعویض دریچه به روش بسته چگونه انجام می‌گیرد؟
از نظر جراحان ماهر، از جمله دکتر علیرضا قویدل، جراحی تعویض دریچه به روش بسته، در حدود یک ساعت زمان نیاز دارد. در طول این یک ساعت، بیمار تحت تاثیر داروهای آرام بخش یا از طریق بیهوشی عمومی، هیچ گونه دردی را احساس نمی‌کند. بسته به اینکه کدام روش، برای شخص مناسب‌تر باشد، پزشک متخصص نوع بیهوشی را انتخاب خواهد کرد.
نحوه انجام جراحی با کاتتر
در مرحله بعد از بیهوشی، جراح باید برش‌هایی را بر روی کشاله ران ایجاد کند؛ زیرا در این ناحیه، یک شریان اصلی وجود دارد که کاتتر، از طریق آن به قلب می‌رسد. کاتتر ابزار مخصوصی است، که از طریق لوله‌های باریک به محل جراحی می‌رسد. پزشک جراح، مسیر حرکت آن را به کمک دستگاه‌های تصویربرداری پیشرفته، مشاهده می‌کند.
با رسیدن به محل اصلی، دریچه مکانیکی یا بیولوژیکی جدید، در آنجا پیوند زده می‌شود. جراح دریچه قدیمی را کنار می‌زند، تا پشت دریچه جدید باقی بماند. در نهایت، کاتتر را از بدن خارج کرده و محل برش‌های ایجاد شده، بخیه زده می‌شود. به این ترتیب، جراحی تعویض دریچه به روش بسته به پایان می‌رسد. مسیرهای دیگری که برای عبور کاتتر انتخاب می‌شود؛ شامل موارد زیر هستند:
- ناحیه ساب ترقوه یا زیر استخوان ترقوه؛
- ترانس آپیکال یا بین دنده‌ها؛
- مسیر آئورت در زیر گردن و بالای قفسه سینه.
بعد از عمل جراحی تعویض دریچه به روش بسته چه اتفاقی می‌افتد؟
هنگامی که جراحی تعویض دریچه به روش بسته تمام می‌شود، کارشناس بیهوشی، تزریق آرام‌بخش و فرایند بیهوشی را متوقف می‌کند. پس از این مرحله، بیمار بیدار شده و از اتاق عمل خارج می‌گردد. تا چندین ساعت پس از جراحی، شخص باید در رختخواب باقی بماند. علت این مساله، محافظت از محل جراحی یا همان برش‌ها و بخیه‌ها است؛ زیرا بخیه‌ها، بر روی رگ اصلی زده شده‌اند و در صورت بروز هرگونه مشکل، می‌تواند خونریزی شدیدی را در پی داشته باشد.
در روزهای ابتدایی پس از جراحی تعویض دریچه به روش بسته، بیمار باید تحت فیزیوتراپی قلب قرار گیرد. برنامه توانبخشی قلب، یک برنامه تخصصی برای این موضوع است، که زیر نظر متخصصان انجام می‌گیرد. وضعیت تغذیه، میزان تحرک و برنامه دارویی بیمار، باید تا مدتی تحت نظر باشد. هدف از این گونه مراقبت‌ها، افزایش قدرت و استقامت قلب بیمار است.
مزایای جراحی تعویض دریچه به روش بسته چیست؟
جراحی تعویض دریچه به روش بسته یک عمل جراحی کم تهاجمی قلب است. در این روش، دریچه آسیب دیده تعویض می‌شود. مزایای این جراحی قلب را در ادامه توضیح می‌دهیم.
تهاجم کمتر نسبت به جراحی قلب باز
عمل جراحی تعویض دریچه به روش بسته، نیازی به برش‌های بزرگ در قفسه سینه ندارد. در جراحی قلب باز، پزشک جراح باید استخوان قفسه سینه را بشکند یا بلند کند. مسلما هر چه پیچیدگی جراحی بیشتر باشد؛ عوارض آن شدیدتر و دوران نقاهت جراحی طولانی‌تر خواهد بود. این در حالی است که در جراحی کم تهاجمی قلب، فرد به هیچ گونه شکستگی استخوان نیازی ندارد. کاتتر باید از طریق رگ اصلی به بدن وارد شده و پس از تعویض دریچه از یک برش کوچک خارج گردد. البته این به معنای سادگی جراحی تعویض دریچه به روش بسته نیست. بلکه شدت تخریب بافتی در روش TAVI کمتر خواهد بود.
ریکاوری راحت‌تر و کوتاه تر
هنگامی که فرد تحت عمل تعویض دریچه کم تهاجمی قرار می‌گیرد، زودتر به زندگی عادی باز می‌گردد. محدود کردن تعداد و طول برش‌های جراحی، مدت زمان مورد نیاز برای بهبود آن‌ها را کاهش می‌دهد. ضمن اینکه میزان تخریب بافتی و تهاجم در محل جراحی بسیار کمتر خواهد بود. این مساله عوارض جراحی را کمتر می‌کند و در نتیجه، آرامش بیمار پس از عمل بیشتر خواهد بود.
بستری کوتاه مدت در بیمارستان
هرچه مدت زمان جراحی کوتاه‌تر و عوارض آن کمتر باشد؛ بیمار به مراقبت کمتری نیاز دارد. در نتیجه، مدت زمان بستری بیمار در بیمارستان نیز کاهش می‌یابد. البته مواردی مانند شدت بیماری، زمان انجام جراحی و وضعیت عمومی بیمار نیز بر این مساله تاثیرگذار خواهند بود. با این حال، در بسیاری از موارد، فرد در همان روز یا روز بعد از جراحی تعویض دریچه به روش بسته به خانه باز می‌گردد.
دریافت نتایج بهتر از جراحی دریچه
در اکثر موارد، جراحی تعویض دریچه به روش بسته، موفقیت‌آمیز خواهد بود. در موارد بسیار نادری ممکن است عوارض پیچیده‌ای برای فرد در پی داشته باشد. در هر حال، انجام این جراحی میزان خطر سکته مغزی را به شدت کاهش می‌دهد. همچنین طول عمر فرد را به طور قابل توجهی افزایش خواهد داد.
عوارض تعویض دریچه با جراحی کم تهاجمی قلب
یکی از نکاتی، که قبل از انجام جراحی تعویض دریچه به روش بسته، باید درباره آن با پزشک خود صحبت کنید، عوارض این عمل است. تاکید می‌کنیم که مزایای جراحی TAVI بسیار بیشتر از عوارض آن خواهد بود. با این حال، هیچ عمل جراحی نمی‌تواند بدون عوارض باشد.
عوارض خاص جراحی TAVI
از جمله عوارضی که ممکن است پس از جراحی کم تهاجمی قلب برای تعویض دریچه بروز کنند، نیاز به ضربان ساز قلب است. در واقع، ممکن است در اثر انجام عمل تعویض دریچه، سیستم الکتریکی قلب فرد دچار مشکل شود. کاشت ضربان ساز می‌تواند این مشکل را برطرف نماید.
همچنین این احتمال وجود دارد، که در اطراف دریچه جدید نشتی ایجاد گردد؛ البته احتمال بروز این اختلال ناچیز بوده و پزشک جراح، با مهارت خود می‌تواند، مانع از بروز این مشکل گردد.
عوارض عمومی جراحی TAVI
برخی از عوارض عمومی جراحی تعویض دریچه به روش بسته نیز شامل موارد زیر می‌شوند:
- خونریزی؛
- آسیب کلیوی؛
- حمله قلبی؛
- پایین آمدن فشار خون؛
- سکته؛
- نیاز به جراحی مجدد؛
- حساسیت به داروهای بیهوشی مصرف شده، در حین جراحی.
چه کسی جراحی تعویض دریچه به روش بسته را انجام می‌دهد؟
عمل تعویض دریچه به روش بسته، یک جراحی حساس است. با این حال، اگر پزشک جراح، تجربه و مهارت کافی در این زمینه داشته باشد؛ جراحی شما موفقیت‌آمیز خواهد بود. دکتر علیرضا قویدل یکی از بهترین پزشکانی هستند؛ که می‌توانند در زمینه انجام جراحی عمل دریچه به شما کمک کنند. همچنین، برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع؛ می‌توانید با ایشان ملاقات حضوری داشته باشید.
