تعادل مقدار مایعات در بدن، برای حفظ سلامت قلب الزامی است؛ زیرا کم آبی بدن، می‌تواند باعث تغییر در ضربان قلب شود! به این معنا که با کم آب شدن بدن (هیدراته نبودن بدن)، حجم خون در گردش کاهش پیدا کرده و خون غلیظ‌تر می‌گردد.
در چنین شرایطی، قلب باید بیشتر از قبل، عمل پمپاژ خون را انجام دهد، تا نیاز بدن برطرف شود. در نتیجه، تند شدن یا کند شدن ضربان قلب، و حتی نامنظم شدن آن در پاسخ به نوشیدن آب کم، امری اجتناب ناپذیر است.
در حالت کلی، نوشیدن آب کم، باعث تغییر در فشار خون می‌شود، که با وجود نارسایی قلبی، تاثیرات آن بر بدن شدیدتر خواهد بود. البته نوشیدن مایعات به مقدار بیش از حد نیز، می‌تواند فشار خون را افزایش داده و فشار اضافی را به ماهیچه قلب، تحمیل کند؛ خود این مساله، در نهایت منجر به مشکلات و دردسرهای جدید، برای قلب خواهد شد.
تعریف کم آبی؛ چه زمانی بدن کم آب است؟
کم آب شدن بدن، زمانی اتفاق می‌افتد که حجم کافی مایعات در بدن، وجود نداشته باشد. نوشیدن آب کم، علت اصلی کم آبی بدن است؛ با این حال، افرادی که مایعات را با سرعت بیشتری، نسبت به جایگزینی آن‌ها از دست می‌دهند؛ با مشکل کم آب شدن بدن مواجه می‌گردند؛ برای مثال، افرادی که فعالیت‌های شدید بدنی یا ورزشی انجام می‌دهند؛ بیش از دیگران، در معرض کم آب شدن بدن هستند.
هیدراته نبودن بدن، می‌تواند مشکلات جدی برای فرد در پی داشته باشد؛ به‌طوری که عوارض کم آبی بدن، گاهی حتی جان بیمار را به خطر می‌اندازد! به‌طور خاص، در گرمازدگی شدید و یا در افرادی که با مشکلات کلیوی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ کم آبی بدن می‌تواند؛ دردسرهای زیادی را، برای آن‌ها به وجود آورد. علاوه‌بر همه این موارد، کم آبی بدن به تعادل فشار خون و سلامت قلب نیز آسیب خواهد زد.
علائم کم آبی بدن چیست؟
در صورتی که خودتان یا فرزندتان دچار کم آبی شدید بدن شده‌اید؛ باید در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید. علائم کم آبی بدن کودکان ممکن است؛ شامل زبان و لب‌های خشک و نبود اشک هنگام گریه باشد. نوزادان، اگر کمتر از شش پوشک خیس در روز داشته باشند؛ این نشانۀ کم آب شدن بدن است.
همچنین، در کودکان نوپا، نداشتن پوشک خیس یا عدم ادرار برای هشت ساعت نیز می‌تواند؛ نشانۀ کم آبی بدن باشد. دیگر علائم، شامل فرورفتگی نقطه نرم روی سر نوزاد، چشم‌های فرورفته، پوست خشک و چروکیده، تنفس سریع و عمیق و دست‌ها و پاهای سرد و لکه‌دار است. علائم کم آبی بدن در بزرگسالان ممکن است؛ شامل موارد زیر باشد:
- سردرد، توهم و گیجی
- احساس خستگی
- سرگیجه، ضعف و سبکی سر
- خشکی دهان و سرفه خشک
- ضربان قلب بالا با فشار خون پایین
- از دست دادن اشتها با وجود میل به قند
- پوست برافروخته (قرمز)
- تورم پاها
- گرفتگی عضلات
- عدم تحمل گرما یا لرز
- یبوست
- ادرار تیره‌رنگ
آسیب کم آبی به قلب
هیدراته ماندن بدن، تاثیر غیرقابل انکاری بر سلامت قلب دارد؛ در واقع، نوشیدن آب کم باعث کاهش حجم خون می‌شود. به این معنا که با کمتر شدن مایعات موجود در بدن، خون غلیظ‌تر خواهد شد!
کم آب شدن بدن و کاهش سطح الکترولیت‌ها باعث می‌شود، تا قلب، تکاپوی بیشتری برای خون‌رسانی به کل بدن، داشته باشد و تپش قلب افزایش یابد. درست شبیه به زمانی که رقیق کردن یک سس، جاری شدن آن را راحت‌تر می‌کند؛ مصرف مایعات کافی نیز، جریان یافتن خون را در بدن تسهیل خواهد کرد! Dehydration and Heart Palpitations
به معنای دیگر، خون هیدراته، غلظت مناسبی دارد و در بدن به راحتی حرکت می‌کند. در نتیجه، فشار کمتری بر قلب وارد آورده و مقدار فشار خون نیز، در حد استاندارد باقی می‌ماند. به این ترتیب، هم تپش قلب منظم می‌شود و سلامت ماهیچه قلب حفظ می‌شود و هم با متعادل ماندن فشار خون، عروق دچار مشکل نخواهند شد.
نوشیدن آب به چه صورت به قلب کمک می‌کند؟
داشتن هیدراتاسیون مناسب برای سلامت قلب بسیار مهم است. قلب شما به‌طور مداوم در حال پمپاژ خون در سراسر بدن است؛ به‌طور میانگین در هر دقیقه ۷۲ بار می‌زند و در طول یک روز حدود ۷۶۰۰ لیتر خون را جابجا می‌کند.
حفظ آب بدن، به قلب کمک می‌کند، تا عملکرد خود را بهتر انجام دهد و خون را با سهولت بیشتری از طریق عروق خونی به عضلات منتقل کند.
مشکلات کم آبی بدن برای قلب
کم آب شدن بدن، مشکلات زیادی را برای سلامتی افراد در پی دارد؛ از آسیب به اندام‌های حیاتی بدن، از جمله قلب و کلیه گرفته، تا اثرات روحی و روانی، مانند بی‌انگیزگی و خستگی مفرط! بنابراین، هیدراته نگه داشتن بدن، می‌تواند از هر نظر سلامت افراد را تضمین نماید.
کم آبی بدن، از دو طریق می‌تواند مشکلاتی را، برای قلب به وجود آورد؛ «فشار خون بالا» و «فشار خون پایین». هر دو عارضه یاد شده، می‌توانند ضربان قلب را تغییر داده و سلامت قلب را تهدید کنند.
همچنین، ننوشیدن آب کافی، باعث کاهش انگیزه برای تحرک و ورزش می‌شود، که این معضل در جای خود، باعث آسیب به سلامت عمومی بدن خواهد شد. در ادامه، توضیحات بیشتری درباره کم آبی بدن و فشار خون، ارائه می‌دهیم.
ارتباط نوشیدن آب کم و فشار خون پایین
منظور از حجم خون در گردش، مقدار مایعی است که در رگ‌های خونی، جاری شده و به قلب، راه پیدا می‌کنند. حجم خون طبیعی باید حفظ شود، تا خون‌رسانی به اندام مختلف و سلول‌های بدن، به‌خوبی انجام گرفته و بافت‌ها، اکسیژن و موادغذایی مورد نیاز خود را دریافت نمایند.
نوشیدن آب کم باعث می‌شود، تا حجم خون، کمتر از حالت استاندارد شده و فشار خون، کاهش پیدا کند؛ یعنی افرادی که دچار کم آبی بدن هستند؛ فشار خون پایینی دارند. کم شدن فشار خون، اجازه نمی‌دهد تا اکسیژن و مواد مغذی، به اندازه کافی به اندام‌های بدن برسد! این موضوع در طولانی‌مدت، باعث ایجاد شوک و عوارض ناشی از آن خواهد شد.
ارتباط کم آبی بدن با فشار خون بالا
فردی که فشار خون 140 روی 90 میلیمتر جیوه یا بالاتر داشته باشد؛ به فشار خون بالا مبتلا است. حال، اگر میزان مایعات موجود در بدن فردی با فشار خون طبیعی، به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا کند؛ عارضه فشار خون بالا به وجود می‌آید.
هرچند مطالعات کمی در این زمینه انجام شده؛ اما مشخص شده که هورمونی به نام «وازوپرسین»، که با کاهش آب بدن، مقدار جذب آن افزایش پیدا می‌کند؛ عامل فشار خون بالا خواهد بود.
هورمون وازوپرسین، زمانی ترشح می‌شود که یا مقدار املاح (و سدیم) موجود در خون، بسیار بالا باشد یا حجم خون، از حد طبیعی کمتر گردد. این حالت‌ها دقیقا زمانی رخ می‌دهند، که حجم مایعات موجود در بدن، به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا کنند؛ یعنی همان حالتی که بدن در وضعیت کم آبی به سر می‌برد.
نکته دیگر اینکه، در افرادی که دچار کم آبی بدن هستند؛ کلیه‌ها به جای دفع ادرار، آب را مجددا جذب می‌کنند و این موضوع، غلظت هورمون وازوپرسین موجود در خون را افزایش می‌دهد، که در نهایت، منجر به انقباض عروق خونی خواهد شد! تنگ شدن رگ‌های خونی، حالتی است که افزایش فشار خون را در پی دارد. Dehydration and Blood Pressure
تاثیر کم آبی بر نشاط و تحرک افراد
غیر از اثرات منفی مستقیمی که کم آبی بدن، بر مقدار فشار خون می‌گذارد؛ این عارضه، انگیزه افراد برای ورزش کردن را نیز، کاهش می‌دهد. در واقع، هنگامی که حجم مایعات بدن، از حد طبیعی کمتر باشد؛ احساس خستگی و ضعف عمومی در بدن به وجود می‌آید. در نتیجه، فرد تمایلی به ورزش کردن نشان نداده و کم‌تحرکی، به عنوان بخشی از سبک زندگی وی، نهادینه خواهد شد؛ این موضوع به‌طور مستقیم بر سلامت قلب تاثیرگذار است.
اثر کم شدن آب بدن بر افزایش وزن!
تاثیر دیگری که نوشیدن آب کم، می‌تواند بر سبک زندگی افراد داشته باشد؛ افزایش تمایل به پرخوری است! در واقع، مغز افرادی که با مشکل کم آبی روبرو هستند؛ احساسات منفی ناشی از این عارضه را، با گرسنگی اشتباه می‌گیرد.
در نتیجه، شخص ولع بیشتری، برای مصرف موادغذایی پیدا می‌کند، که دریافت حجم بالایی از کالری را در پی دارد. اگر فرد، روزانه مقدار کافی آب بنوشد؛ احساس گرسنگی کاذب او نیز برطرف خواهد شد. در غیر این صورت، دریافت کالری بیش از حد، منجر به افزایش وزن می‌گردد که خود، تاثیر فراوانی بر ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق و نارسایی‌های قلبی دارد.
آیا هیدراته بودن بدن از سکته قلبی جلوگیری می‌کند؟
برای فردی که به نارسایی‌های قلبی دچار شده، یا تجربه حمله قلبی را دارد؛ مصرف آب نمی‌تواند مشکل را متوقف کند؛ اما پیشگیری از کم آبی بدن و نوشیدن آب به اندازه کافی، در طول زندگی و قبل از ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق، می‌تواند خطر بروز سکته قلبی را در آینده کاهش دهد.
البته وضعیت سلامت عمومی افراد، سبک زندگی، درمان‌های دارویی، انواع جراحی‌ها و وراثت، می‌توانند عوامل بروز بیماری‌های قلبی مختلف باشند، که حتی با وجود نوشیدن آب به اندازه کافی هم، نمی‌توان از عوارض آن‌ها جلوگیری کرد. با این حال، پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، و هر اقدامی که بتواند از بروز خطر بیماری‌های قلبی، در آینده جلوگیری کند، مفید خواهد بود.
روش‌های مناسب برای رفع تشنگی در بیماران قلبی
بسیاری از بیمارانی که به نارسایی قلبی مبتلا هستند، در طول روز و به‌طور مکرر، احساس تشنگی دارند. بنابراین بهتر است از روش‌های مختلف، مایعات کافی را دریافت کنند؛ برای مثال، نوشیدن آب و مایعات بدون املاح، بهترین راهکار خواهد بود؛ با این حال، نمونه‌هایی از مایعات که مصرف آن‌ها می‌تواند؛ تشنگی و کم آبی بدن بیماران قلب و عروق را برطرف کند؛ به قرار زیر هستند:
راه‌های مقابله با تشنگی
رعایت برخی مراقبت‌ها نیز می‌تواند؛ از تشدید تشنگی و کم آبی بدن، پیشگیری کند. بیماران قلبی می‌توانند کارهای زیر را انجام دهند؛ تا مقابله با مشکل هیدراته نبودن بدن، برای آن‌ها راحت‌تر باشد:
- از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شور خودداری کنند.
- تا حد امکان مصرف کافئین را به حداقل برسانند.
- آدامس بجوند.
- آبنبات سفت و بدون قند بمکند.
- برش‌های لیمو یا لیمو ترش را بمکند.
- انگور یا توت فرنگی سرد یا یخ‌زده مصرف کنند.
- برای مرطوب نگه داشتن لب‌های خود، از بالم لب استفاده کنند.
یکی از نکاتی که باید به آن دقت کنید؛ این است که در فصل سرد، نسبت به فصل گرم، احساس تشنگی کمتر بروز می‌کند؛ اما این به معنای بی‌نیازی بدن از نوشیدن آب و مایعات کافی نیست. معمولا بر اساس نشانه‌هایی، مانند رنگ ادرار یا احساس کسلی بی‌دلیل، می‌توان پی به کم آبی بدن برد و برای درمان آن اقدام نمود.
نکته پایانی درباره کم آبی بدن
برای کسب راهنمایی‌های بیشتر در زمینه کم آبی بدن و قلب، می‌توانید با پزشک متخصص قلب و عروق خود، مشورت نمایید؛ زیرا پزشک می‌تواند، بر اساس وضعیت شما، بهترین راهکارها را درباره هیدراته نبودن بدن ارائه دهد. دکتر علیرضا قویدل نیز یکی از بهترین جراحان قلب و عروق تهران هستند، که می‌توانید راهنمایی‌های لازم را برای رفع مشکل کم آب شدن بدن، از ایشان دریافت نمایید.
1 دیدگاه دربارهٔ «کم آبی بدن و دردسرهای قلب»
ایا کم ابی بدن باعث تپش قلب می‌شود؟